• Προγραμμα εκμαθησης Ελληνικης Γλωσσας
• φιλολογία
• γλώσσα ελληνική

H 9η Φεβρουαρίου, η ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, επελέγη να καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, γιατί η ελληνική είναι παγκόσμια γλώσσα και ομιλείται, χωρίς να το γνωρίζουν σε όλες τις ηπείρους.

Στο σημερινό φύλλο μας, αφιερώνουμε μερικές σελίδες στην όμορφη, διαλεκτική, αθάνατη ελληνική μας γλώσσα, που οφείλουμε να την ξαναδιδάξουμε στα παιδιά μας, που τείνουν να την ξεχάσουν, με κείμενα διαφόρων εθελοντών αρθρογράφων.

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εσωτερικών και Εξωτερικών καθιερώθηκε από τις 24 Απριλίου 2017, η 9η Φεβρουαρίου ως παγκόσμια ημέρα της ελληνικής γλώσσας. Η απόφαση δημοσιεύθηκε με αριθμό φύλλου 1384 και ίδια ημερομηνία στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και αξίζει να σημειωθεί η συμβολική επιλογή της ημερομηνίας, η οποία είναι ημέρα μνήμης του Διονυσίου Σολωμού (8.04.1798-9 Φεβρουαρίου 1857).

Τα εν λόγω Υπουργεία, κατά λόγο αρμοδιότητος, αναλαμβάνουν να οργανώνουν συναφείς εκδηλώσεις με τις θεσμικές Υπηρεσίες στο εσωτερικό, καθώς και στο εξωτερικό, σε συνεργασία με τις ομογενειακές οργανώσεις και ξένα πανεπιστήμια και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Αξίζει όντως να χαιρετίσουμε τη κοινή αυτή απόφαση, που φαίνεται να διαπνέεται από το μεγαλείο της γλώσσας μας, το οποίο ο υπογράφων το έζησε και ένιωσε κατά την 35^η διπλωματική του υπηρεσία στα 4 σημεία της υδρογείου, συναντώντας ωραίους και μεγάλους Ελληνιστές, οι οποίοι από μόνοι τους είχαν καθιερώσει την ημέρα της ελληνικής γλώσσας, όπως καταδεικνύει και το παρατιθέμενο σημείωμα, καρπός προσωπικής υπηρεσιακής εμπειρίας και μέρος μιας προσφάτως συνταχθείσης σύντομης τριλογίας μου, με θέμα την διαχρονική επιρροή της ελληνικής γλώσσας στις ξένες γλώσσες και με τίτλο: «…τη γλώσσα σας έδωσαν ελληνική…», όπως θα τους έλεγε, είμαι βέβαιος, ο Γενάρχης της σύγχρονής μας ποίησης, Οδυσσέας Ελύτης.

“ …ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΑΣ ΕΔΩΣΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ…”

Έτσι θα ονοματίσω τη παρατιθέμενη αναμνηστήριο προσωπική μαρτυρία μου που ανέσυρα από το προσωπικό μου αρχείο και προσηκόντως την καταθέτω στο βωμό της ελληνικής γλώσσας. Είμαι δε βέβαιος ότι ο Γενάρχης της νεώτερής μας ποίησης θα μου έδινε την άδεια και θα ευλογούσε τον τίτλο του σημειώματος αυτού, αλλά και το περιεχόμενό του.

Τώρα δε που “εφησυχάζω”, αφού έχω κλείσει τον ενεργό κύκλο της διπλωματικής μου διαδρομής, κατά καιρούς αρωματίζω το παρόν μου με ενδιαφέρουσες ιστορίες, όπως η ακόλουθη που παρουσιάζω συνοπτικά.

ΒΑΛΚΑΝΙΑ... ΚΟΣΟΒΟ.. ΙΜΠΡΑΗΜ ΡΟΥΓΚΟΒΑ

Μετά την, υπό τη κηδεμονία του ΟΗΕ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε., κρατική σύσταση του Κοσόβου το 2000, πρώτος πρόεδρός του εξελέγη ο Ιμπραήμ Ρουγκόβα. Η Ελλάς, για τους ευνόητους πολιτικούς λόγους, ήταν από τις πρώτες χώρες που ίδρυσε Γραφείο Συνδέσμου στην Πρίστινα, δηλαδή Διπλωματική Αρχή (όχι πρεσβεία) καθώς δεν αναγνωρίζαμε το Κόσοβο ως κρατική οντότητα, όπως και μέχρι σήμερα. Το 2002-4 ορίσθηκα επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου και μπορώ να ειπώ ότι ήταν ίσως το πλέον ενδιαφέρον διπλωματικό μου πόστο από πλευράς πολιτικών-διεθνικών-περιφερειακών εξελίξεων στη βαλκανική περιοχή, όπου τα γεγονότα επηρέαζαν άμεσα την Ελλάδα (βλ. ΠΓΔΜ, Αλβανία, Σερβία, Τουρκία, κ.λπ.).

Στα πλαίσια της διπλωματικής δεοντολογίας, η πρώτη μου επίσημη επαφή ήταν η εθιμοτυπική επίσκεψή μου στον Πρόεδρο Ιμπραήμ Ρουγκόβα.

Συνοπτικά, ο Πρόεδρος Ρουγκόβα (απεβίωσε το 2006) είχε μια ισχυρή, αλλά διαλλακτική και ήπια προσωπικότητα που προϊδέαζε το συνομιλητή του για μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση. Σ’ αυτό είχε συμβάλλει αποφασιστικά η βαθιά και πλατιά παιδεία του και ιδιαίτερα η κλασσική. Ίσως απ’ τους λιγοστούς βαλκάνιους ως Αλβανός, είχε σπουδάσει στη Σορβόννη σύγχρονη και κλασσική λογοτεχνία/φιλολογία, ανθρωπιστικές σπουδές, είχε συγγράψει και δημοσιεύσει βιβλία και η πνευματική του παρουσία ήταν πάντα ενεργή και βαρύνουσα και δικαίως τον είχαν “βαφτίσει”, περισσότερο ασφαλώς με πολιτικά κριτήρια “ο Γκάντι των Βαλκανίων”.

Το γλωσσικό μέσο επικοινωνίας στη συνάντησή μας ήταν η γαλλική, την οποία κατείχε εντελώς, με εμφανή τα αρχαιοελληνικά γλωσσικά δάνεια κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας. Αφού είχαμε συζητήσει τα διμερή, τα περιφερειακά και τ’ άλλα πολιτικά θέματα, ήταν πλέον αισθητή η διάθεσή του, αλλά και η δική μου να επεκτείνουμε τη συζήτησή μας και σε θέματα ευρύτερου πνευματικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος. Και ξαφνικά ο πρόεδρος κάνει μια κίνηση, που μου είναι ανεξίτηλη, σηκώνεται και πάει στην βιβλιοθήκη του και επιστρέφει με ένα επίτομο λεξικό της γαλλικής γλώσσας. Ευθέως και χωρίς περιστροφές μου ζήτησε να συζητήσουμε για τη ρίζα, την έννοια, την ετυμολογία, τον τονισμό κ.ά, μερικών ελληνικών λέξεων, οι οποίες τον “βασάνιζαν” από τα φοιτητικά του χρόνια, αφού ήσαν γλωσσικά δάνεια στη γαλλική από το μεσαίωνα και επέκεινα και κάλυπταν και εξακολουθούν να ισχύουν και προσδιορίζουν, κυρίως ως ορολογία, το μεγαλύτερο μέρος της κάθε επιστημονικής, λογοτεχνικής, φυσικής, ιατρικής και όποιας άλλης πνευματικής δραστηριότητας.

Άνοιξε ο Πρόεδρος το λεξικό και άρχισε στην τύχη να βρίσκει λέξεις ελληνικής προέλευσης, κατά προτίμηση σύνθετες και να ζητά να μιλήσω για τη δημιουργία των λέξεων, το πρώτο και δεύτερο συνθετικό, τις διφθόγγους, το σημαίνον και σημαινόμενο. Ιδιαίτερα γοητευμένος ήταν ο Πρόεδρος με την έννοια των προθέσεων ως Α` συνθετικό, αλλά και με τις απλές λέξεις/ουσιαστικά. Για το ιστορικό της υπόθεσης παραθέτω στη γαλλική μερικά γλωσσικά δάνεια που επιλεκτικά συγκράτησα και κατέγραψα μετά τη συζήτησή μου με τον κοσοβάρο Πρόεδρο. “Anachronique,amphitryon métaphore, microscope, thermos, néologie, eurythmie, symétrie, orthopédie, hyperbole, chiromancie, catastrophe, biographie, hystérie” κ.ά.

Έχω ακόμα καθαρή την εικόνα του προέδρου Ρουγκόβα να θέτει ερωτήματα υψηλής γλωσσολογικής ακρίβειας όπως: περί τονισμού φωνητικής, διφθόγγων, κλίσεως ουσιαστικών και ρημάτων, ορθογραφίας κ.α., μερικά απ’ τα οποία, δεν ντρέπομαι να ειπώ, δεν γνώριζα την ακριβή απάντηση. Και ενώ η κατά τα διπλωματικά ειωθότα εθιμοτυπική επίσκεψη δεν υπερβαίνει τα 25-30 λεπτά, η δική μας είχε υπερβεί τα 80΄, γεγονός που αντικατόπτριζε την αναγνώριση και τον σεβασμό τού προέδρου στην ελληνική παιδεία και γενικώς γραμματεία.

Και Ω! του θαύματος. Ο πρόεδρος αρχίζει να “απολογείται” για τη παράλειψή του, που κατά τη πολύχρονη παραμονή του για σπουδές στο Παρίσι δεν αξιολόγησε ορθά την διαχρονικότητα και την ανάγκη εκμάθησης, έστω και βασικών στοιχείων της ελληνικής γλώσσας.

Ως προς δε τη γαλλική γλώσσα, καθοριστικές και πάντα επίκαιρες υπήρξαν οι ελληνικές γλωσσολογικές επιρροές στη σταδιακή οριστική διαμόρφωσή της, από δε το μεσαίωνα και μετά έγινε διεθνές όργανο και μέσο επικοινωνίας στην εξέλιξη του παγκοσμίου πολιτιστικού γίγνεσθαι. Και συναφώς έχει ιδιαίτερη αξία να τονισθεί, ότι οι χιλιάδες ελληνικές λέξεις που πέρασαν στη γαλλική, δεν έχουν αλλάξει την αρχική τους σημασία.

Την αναμνηστήριο αυτή αναφορά με αφορμή την 9^η Φεβρουαρίου, ας την εκλάβουμε και να τη θεωρούμε ως ιστορική, πνευματική και γλωσσολογική παρακαταθήκη που μας παραπέμπει και αναζωογονεί τους δεσμούς μας με τις απαρχές του ελληνισμού και της ελληνικής γλώσσας. Και αυτή η παρακαταθήκη δεν επιτρέπεται να ερμηνεύεται σύμφωνα με το κατά καιρούς, πολιτικό, κοινωνικό και οτιδήποτε άλλο δοκούν των εκάστοτε περί την παιδεία και πολιτισμό αρμοδίων πολιτικών και άλλων αναρμοδίων γενικώς πως, διότι όπως είπε ο μεγάλος Λατίνος Κικέρων: “Ει θεοί διαλέγονται, την των Ελλήνων γλώττα χρώνται”.

* Ο Χρίστος Κοντοβουνήσιος είναι π.Πρέσβυς (Δοκίμιο-Ποίηση)