Άρθρα Κώστα Βενετσάνου

Νόμος και Νομαρχία

Οι Διοικήσεις των Δήμων, των Νομαρχιών και των Υπουργείων πολλές φορές, αυθαιρετούν και παρανομούν. Τα δε αίτια της αυθαιρεσίας και της παρανομίας είναι ασαφή και δυσδιάκριτα. Αν δηλαδή οφείλονται σε άγνοια, σε σκοπιμότητα, ή αβελτηρία (τεμπελιά) και αδιαφορία.

Η αυθαιρεσία των φορέων αυτών του δημοσίου παράγει αποτελέσματα κυρίως οικονομικής φύσεως εις όφελος ορισμένων και εις βάρος άλλων, αλλά και διοικητικής φύσεως, που οδηγούν σε διοικητικές διαφορές και αστικές αλλά και ποινικές.

Η συνήθης πρακτική του υπαλλήλου, όταν ενοχληθεί από τον θιγόμενο πολίτη, είναι να «ερμηνεύσει», δίκην αυθεντίας, αποσπασματικά και κατ’ επιλογήν κάποιες νομικές διατάξεις, ή να ερωτήσει την προϊσταμένη καθ’ ύλην αρχή, της οποίας ο αρμόδιος υπάλληλος θα πράξει συνήθως αναλόγως και κατά την ίδια πρακτική.

Ένα σημείο το οποίο επανειλημμένα μας έχει απασχολήσει και δημοσιογραφικά και προσωπικά, είναι ο Νομός, η Νομαρχία και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Η σ ύ γ χ υ σ η των οποίων παράγει διοικητικές διαφορές και έκνομα αποτελέσματα που αγγίζουν πολλές φορές τη διαφαινόμενη διαφθορά της Δημ. Διοίκησης.

Το Σύνδρομο «του… Δημοτικού»

Όλοι μάθαμε στο Δημοτικό Σχολείο, στο μάθημα της Γεωγραφίας για το «Νομό Αττικής». Αυτό μας εμπεδώθηκε και το αντιμετωπίζουμε περίπου ως αξιωματικό γεγονός, είτε είμαστε απλοί πολίτες, είτε διευθυντές Δήμων, Δήμαρχοι, Υπουργοί, Βουλευτές, είτε ακόμη και Νομικοί Σύμβουλοι (!).

Και δεν φτάνει που δεν γνωρίζουμε, αλλά εφησυχαζόμαστε στη πλάνη μας (;) είτε από αβελτηρία, είτε εξαρτώμενοι από άνωθεν εντολές.

Τι σημασία έχουν όλα αυτά; Τι μας ενδιαφέρουν;

Οι διάφοροι νόμοι ορίζουν ότι πολλές πράξεις και αποφάσεις της διοικήσεως Δήμων και Νομικών τους προσώπων, Δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, πρέπει να δημοσιεύονται και μάλιστα και στον τοπικό τύπο (τ.τ.) Για παράδειγμα,

Δημοπρασίες έργων,

Πολεοδομικά θέματα

Προσλήψεις υπαλλήλων

Ισολογισμοί, απολογισμοί κλπ, κλπ.

Οι δημοσιεύσεις αυτές, όπως είναι ευνόητο, ΔΕΝ γίνονται για να ενισχυθούν οικονομικά οι εφημερίδες. Γίνονται για να δημοσιοποιηθούν στο ευρύτερο ενδιαφερόμενο κοινό. Και δεν γίνονται κατά την αρέσκεια ή απαρέσκεια των Δημάρχων, γιατί κάτι τέτοιο, συν τοις άλλοις, θα οδηγούσε στην ποδηγέτηση του Τοπικού Τύπου.

Ποια είναι η Αττική;

Ας επανέλθουμε κατόπιν τούτων στη διάκριση των Νομών, ή Νομαρχιών, ή Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων της Αττικής. Ας αρχίσουμε από τις εννοιολογικές ερμηνείες που δίνονται στα λεξικά και στα συγγράμματα του Διοικητικού Δικαίου.

Νομαρχία: Το αξίωμα του Νομάρχη // η διοικητική περιφέρεια του Νομάρχη, αλλιώτικα νομός1.

Νομάρχης: Ο πολιτικός άρχων του Νομού (πριν από το 1994 ήταν διοικητικός υπάλληλος «έχων την ανώτατην διεύθυνσιν της διοικήσεως του υπαγομένου εις αυτόν νομού», κατά το άρθρο 1 του Β.Δ. Της 5 Δεκ. 18452)

Νομός: ο προς νομήν τόπος // Διοικητικόν διαμέρισμα, του οποίου προΐσταται ο Νομάρχης3. Η εδαφική περιφέρεια κάθε νομαρχίας ορίστηκε αρχικά από το Βασιλικό διάταγμα της 3ης Απριλίου 1833 και μετά από αλλεπάλληλες αλλαγές, από τον ισχύοντα Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (Π.Δ. 30/ 1996 ΦΕΚ 21 Α΄ της 2-2-1996)

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση: Είναι ο δεύτερος βαθμός τοπικής διοίκησης του κράτους (ο πρώτος είναι οι Δήμοι και οι Κοινότητες), ο οποίος καθιερώθηκε ως αυτοδιοικούμενος, πρόσφατα, με το Νόμο 2218 του 1994, και κατά την έκταση «συμπίπτει με την περιφέρεια του νομού» (άρθρο 2 §2 του παραπάνω Νόμου). Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (Ν.Α.) ως 2ος βαθμός διοικητικής διαίρεσης του κράτους – και όχι γεωγραφικά – αντικατέστησε τη Νομαρχία ή την ταυτόσημη περίπου έννοια στη νομοθετική πρακτική, νομός, για να τονίσει ακριβώς την ιδιότητα της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας, αφού μέχρι τότε – το 1994 – αν και προβλεπόταν από το Σύνταγμα του 1985, δεν είχε καθιερωθεί. Ο Νομάρχης διοριζότανε από την Κυβέρνηση. Τώρα ε κ λ έ γ ε τ α ι. Ο Νομός, στα πλαίσια του Συντάγματος και των νόμων, α υ το δ ι ο ι κ ε ί τ α ι. Έτσι, το ουσιαστικό «νομός» μεταβάλλεται σε επιθετικό προσδιορισμό (νομαρχιακή) της Αυτοδιοίκησης. Της αυτοδιοικούμενης δηλονότι ορισμένης περιφέρειας του κράτους.

Η Αττική, ως γεωγραφική έννοια, ονομαζόταν έτσι από την αρχαιότητα, όπως η Πελοπόννησος, η Κρήτη, η Μακεδονία κλπ. Μετά την παλιγγενεσία και την πρώτη διοικητική διαίρεση του κράτους, με το προαναφερθέν Β.Δ. του 1833, που το νεαρό τότε κράτος, χωρίστηκε διοικητικά σε 10 Νομούς και 47 επαρχίες, η Αττική δεν ήταν νομός. Ήταν επαρχία του Νομού Αττικής και Βοιωτίας (Αττικοβοιωτίας).

Κι αυτό στην ουσία κράτησε μέχρι το 1955 (Ν. 3200) οπόταν καθιερώθηκε ως Νομός και δικαιολογημένα αφού το λεκανοπέδιο τότε είχε πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου.

Το 1994 χωρίστηκε σε 4 νομούς, ήδη αυτοδιοικούμενους και γι’ αυτό, επαναλαμβάνω, «Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις», και πάλι ορθώς αφού στο λεκανοπέδιο διαμένουν πλέον άνω των τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων, δηλαδή σχεδόν η μισή Ελλάδα (Ν. 22189/ 1994). Η Αττική πλέον διοικητικά, είναι μια από τις 14 περιφέρειες.

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Εν πάσει περιπτώσει το ισχύον Προεδρικό Διάταγμα 30 του 1966, στο άρθρο 6 – που κωδικοποιεί τις διατάξεις του Νόμου 2240/94 και τα Π.Δ. 217 και 428 του 1994 – ορίζει σαφώς ότι: «Η χωρική αρμοδιότητα των Νομαρχιών του Νομού Αττικής ανακαθορίζεται ως εξής:

Α) Η Νομαρχία Αθηνών με έδρα την Αθήνα περιλαμβάνει τους δήμους Αθηναίων, τάδε, τάδε και μέχρι το Δήμο Γλυφάδας.

Β) Η Νομαρχία Πειραιώς με έδρα τον Πειραιά περιλαμβάνει τους Δήμους Πειραιώς κλπ. μέχρι τα Κύθηρα, την Τροιζηνία και την Ύδρα!!!

Γ) Η Νομαρχία Ανατολικής Αττικής με έδρα την Παλλήνη περιλαμβάνει τους Δήμους Αγίου Στεφάνου, Αρτέμιδος, Αυλώνος, Αχαρνών, Βάρης, Βούλας, Βουλιαγμένης, Γέρακα, Γλυκών Νερών, Καλυβίων Θορικού, Κερατέας, Κρωπίας, Λαυρεωτικής, Μαραθώνος, Μαρκοπούλου Μεσογείων, Νέας Μάκρης, Παιανίας, Παλλήνης, Ραφήνας και Σπάτων και 16 Κοινότητες συνολικά 46 και

Δ) Η Νομαρχία Δυτικής Αττικής με έδρα την Ελευσίνα που περιλαμβάνει συνολικά 12 Δήμους».

Από ‘κει και πέρα μένει ένα ερώτημα, για εκείνους που ισχυρίζονται ότι άλλο είναι ο «Νομός» και άλλο Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, με την έννοια της διοικητικής διαίρεσης του κράτους. Αφού φαντάζονται ότι υπάρχει «νομός Αττικής», ποιος είναι ο Νομάρχης του και ποιο το Νομαρχιακό Συμβούλιο. Η Υπερνομαρχία περιλαμβάνει μόνο τους Νομούς των Αθηνών και Πειραιώς.

Ας ξεχάσουν επιτέλους τι έμαθαν στο Δημοτικό Σχολείο.

––––––––––––––

1. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τόμος ΙΗ

2. Ομοίως και «Διοικητικό Δίκαιο», Γ. Παπαχατζή, 1952, σελ. 257, 258

3. Σ.Σ. Μεότερος ορισμός: Αιρετός άρχων προϊστάμενος Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, όπως ο νόμος ορίζει.

4. Μ.Ε.Ε. τομ. ΙΗ.