Ο Κορνήλιος Νέπως (99-24 π.Χ.), καταγράφεται ανάμεσα στους πρώϊμους Λατίνους βιογράφους. Καίτοι δεν κατέχει κορυφαία θέση στο λατινικό πάνθεο, εντούτοις το  κλασικό έργο του “De Viris Illustrιbus”(Περί Επιφανών Ανδρών), αποτέλεσε για πολλά χρόνια, κύριο βιβλίο μελέτης και άσκησης στην εκμάθηση της λατινικής, για μαθητές και σπουδαστές...

Σύμφωνα με τη γνωστή βιβλιογραφία, ο Νέπως, στο έργο του που απαρτίζεται από  16 βιβλία  το συνέταξε  κατά ζεύγη, στρατηγών, βασιλέων, ιστορικών (de Imperatoris, de Regibus, de Historicis).

Σκοπός του Λατίνου αυτού συγγραφέα, είναι να συγκρίνει τους επιφανείς άνδρες της Ρώμης με τους επιφανείς των άλλων εθνών.

«Να γίνει επιτέλους γνωστό, ποιοί είναι εκείνοι που δίκαια κερδίζουν τον τίτλο του επιφανούς και σημαντικού». Δεν παραλείπει δε διαπνεόμενος από την ανωτερότητα του Ρωμαίου, να στολίζει επιτιμητικά τους “Ξένους” επιφανείς. Συμπληρωματικά τονίζει ότι γράφει για τον απλό αναγνώστη που συνθέτει ένα ευρύτερο κοινό (vulgus).

Μας λέγει πως η αναφορά που γίνεται  στους ναούς της Αθηνάς (Minerva) στη Σπάρτη  και του Jupiter Οptimus Maximus (Βαάλ) στην Καρχηδόνα,  καλύπτουν τις εικόνες παιδεραστίας, τους ανόσιους γάμους αδελφών,  τον χορό, την ηθοποιία και αλλά γεγονότα μη γνώριμα και συνήθη για τα ρωμαϊκά ήθη.

Από την επιτιμητική κριτική του, ξεφεύγουν οι Έλληνες Επαμεινώνδας και Αγησίλαος, για τους οποίους μιλά με ιδιαίτερο σεβασμό.

Για τον Αγησίλαο, τον βασιλιά της Σπάρτης (396 π.Χ.) έχω ξαναγράψει στο παρελθόν. Δευτερότοκος γιός του βασιλιά Αρχίδαμου και χωλός από το ένα πόδι, ακολούθησε την καθιερωμένη σκληρή εκπαίδευση των νέων της Σπάρτης, αφού αρνήθηκε την  δικαιωματικά προβλεπομένη εξαίρεση του λόγω αναπηρίας.

Ο αδελφός του ο Άγης, πρωτότοκος ών και δικαιωματικά κληρονόμος της βασιλείας, πεθαίνει. Ο Άγης έχει και ένα ακόμη γιο, τον Λεωτυχίδη  που είναι όμως νόθος γιος, αποκτηθείς από τη σύζυγό του Τιμαία η οποία  τον απάτησε με τον Αθηναίο πολιτικό πρόσφυγα Αλκιβιάδη και ως εκ τούτου  αποκλείστηκε. Τότε ο Αγησίλαος με τη συμπαράσταση του  στρατηγού Λύσανδρου, νικητή στους Αιγός ποταμούς*, γίνεται  βασιλιάς της Σπάρτης.

Ο Κορνήλιος Νέπως γράφει για το ήθος του  Αγησίλαου: Όταν ο Αγησίλαος πολεμούσε εναντίον των Περσών και ετοιμαζόταν να τους δώσει το τελειωτικό χτύπημα, που θα του χάριζε την κυριαρχία στις παλιές πρωτεύουσες Σούσσα και στα Εκβάτανα, με άλλα λόγια την πλήρη κυριαρχία  της Σπάρτης στον άλλοτε θρόνο του “Δαρείου”, πήρε αναπάντεχο μήνυμα από τη Σπάρτη, με τον αγγελιοφόρο τον Επικυδίδη: «Γύρνα τάχιστα, γιατί οι Αθηναίοι και Βοιωτοί (Θηβαίοι) Κορίνθιοι και Αργείοι,   συμμάχησαν εναντίον της Σπάρτης».

«Ω΄βάρβαρ’ εξευρόντες Έλληνες κακά» γράφει σχετικά  ο Πλούταρχος, δηλαδή “Τι  βάρβαρα κακά που εφεύρατε εσείς οι ‘Ελληνες”, με την διχόνοια και το μεταξύ σας  φθόνο, που διασπά κάθε “Εθνικό” αγώνα. Την ώρα που τα όπλα είναι εστραμμένα προς τους βαρβάρους, εσείς τα αντιστρέφετε εναντίον των εαυτών σας.

Ο Αγησίλαος με μετριοφροσύνη υπακούει αναντίρρητα, στην εντολή των “απόντων” αρχόντων... και γυρίζει στην πατρίδα.

Περνά με τις δυνάμεις του από τον Ελλήσποντο. Καλύπτει την όλη απόσταση μέχρι την Πατρίδα σε τριάντα μόνο μέρες, ενώ την ίδια απόσταση παλιότερα ο Ξέρξης την είχε διανύσει, σε ένα χρόνο.

Ο πόλεμος τώρα μεταφέρεται στην Κόρινθο.

Στη μάχη σκοτώνονται δέκα χιλιάδες Έλληνες, αντίπαλοι του. Ο Αγησίλαος ελεεινολογεί την τύχη της Ελλάδας.

«Αν υπήρχε μυαλό, με τόσους θυσιασμένους στρατιώτες, θα μπορούσαν να είχαν τιμωρηθεί και κατανικηθεί όλοι οι Πέρσες» αποφαίνεται ο Αγησίλαος δια της γραφίδος του Πλουτάρχου. Και όταν τον προτρέπουν να πολιορκήσει την Κόρινθο για να συνεχίσει την εξολόθρευση, αρνείται. «Δεν θα καταστρέψομε άλλο τους  ελληνικούς εαυτούς μας, ενώ εκείνοι, δηλαδή οι βάρβαροι, θα παραμένουν ανενόχλητοι και ελεύθεροι».

Σε κάποιο επόμενο άρθρο μου, θα αναφερθώ σε εκείνη την ταραγμένη εποχή της σπαρτιατικής κυριαρχίας, του πρώτου μισού του 4ου π.Χ. αιώνα και των εμφυλίων πολέμων που  επακολούθησαν.

Τώρα μόνο θα συμπληρώσω ότι σε όλους τους πολέμους τους εμφυλίους, οι Έλληνες άλλοτε ζητούσαν τη στρατωτική παρέμβαση ή οικονομική βοήθεια των Περσών και άλλοτε στεκόταν ενάντια σε αυτούς, σε ποικίλους και διάφορους χρονικά συμμαχικούς συνασπισμούς.

Στα χρόνια αυτά έπαιρναν οι Έλληνες  (και ιδιαίτερα οι Σπαρτιάτες που αντιμετώπιζαν συνέχεια οικονομικά προβλήματα) διάφορα δώρα. Ότιδήποτε όμως έστω και προσωπικό έπαιρνε ο Αγησίλαος, το παρέδιδε στη Σπάρτη. Τίποτε δεν έφερνε σπίτι του για τον εαυτό του. Παρ΄όλη τη δόξα του, τίποτε δεν άλλαξε στη ζωή του, στην ενδυμασία του. Έμενε στο ίδιο σπίτι του  πατέρα του, στο σπίτι των προπάππων και προγόνων του, των Ευρισθενιδών. Στο σπίτι από όπου έλειπε κάθε επίδειξη χλιδής και περιττής  απόλαυσης, στο σπίτι που τα στοιχεία ολιγάρκειας και μικρής οικονομικής αντοχής ήταν εμφανή. Στο σπίτι που δεν διέφερε από το σπίτι ενός φτωχού απλού πολίτη.

Sic enim erat instructa, ut in nulla re differret cuiusvis inopis atque privati. (Κορν. Νέπως)

Αυτό είναι που εξετίμησε ο Νέπως στην κριτική του για τον Αγησίλαο, δηλαδή την μεγάλη αγάπη του για την πατρίδα, την πάνω από προσωπικά συμφέρονται και φιλοδοξίες, την εικόνα με δυο λόγια, την διαφορετική από εκείνη, που παρουσιάζουν σήμερα επιφανείς νεοέλληνες.

Για το τελευταίο, όποιος έχει διαφορετική γνώμη, φαίνεται ότι δεν παρακολουθεί τα σημερινά τεκταινόμενα.

* Αιγός ποταμοί. Παραλία Θρακικής χερσονήσου. Το 405 π. Χ. ο αθηναϊκός στόλος νικήθηκε από το στόλο των Λακεδαιμονίων χάρις στην ευφυία του Λύσανδρου.

­­­­­–––––––––––––––

Βοηθήματα

1) Πλουτάρχου “Βίοι  Παράλληλοι” Αγησίλαος Πομπηϊος  Εκδ. Ζήτρος –Βήμα

2) Κορνηλίου Νέπωτος De Viris Illustribus

3) Lhomond De Viris Illustribus Ed. Libr. H achette 1908

4) Ξενοφώντος “Ελληνικά” Εκδ Πάπυρος

5) Εγκυκλ. Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα