Οι οικογένειες χρειάζονται βοήθεια σ’ αυτή τη νέα συμβίωση που δεν προστατεύεται από την ευμάρεια...

Ζούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. «Κρίση» είναι η λέξη που επηρεάζει τη διάθεσή μας καθημερινά. Στις συναναστροφές μας μιλάμε για την κρίση και για τα μέτρα που αλλάζουν τη ζωή μας. Εκτός από τις μειώσεις στα εισοδήματα και την απειλή της ανεργίας χάνουμε και την ασφάλεια που παρείχε το κράτος πρόνοιας, τη δημόσια υγεία, παιδεία, ασφάλιση. Βομβαρδιζόμαστε συνεχώς με τρομοκράτηση πως έρχονται χειρότερα. Τίποτα δεν είναι όπως πριν. Βλέπουμε κατήφεια γύρω μας, μαθαίνουμε για αυτοκτονίες και αναγνωρίζουμε πως ο πληθυσμός της χώρας έχει υποστεί σοκ από τις ανατροπές στον τρόπο ζωής.

Σε όλες τις χώρες που έχουν επιβληθεί ακραία μέτρα λιτότητας, έχει υπάρξει αύξηση ψυχικών διαταραχών, άγχους,   κατάθλιψης, με ακραία φαινόμενα τις αυτοκτονίες, ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, καρδιαγγειακών νοσημάτων, κατανάλωσης αλκοόλ , ναρκωτικών καθώς και αύξηση εγκληματικότητας  Είναι λοιπόν η οικονομία τόσο καθοριστική για την ψυχική υγεία;

Η ψυχική ισορροπία βασίζεται στην αρμονική σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Καθώς και στην αίσθηση σχετικού ελέγχου στη ζωή του.

Στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες η ταυτότητα του ατόμου και η αυτοπεποίθηση εξαρτώνται από τα επιτεύγματά του, από τις σπουδές, το επάγγελμα, την οικονομική του κατάσταση, την κοινωνική ανέλιξη των παιδιών του. Το «έχω» και το «κάνω» έχει ταυτιστεί σχεδόν με το «είμαι». Η ερώτηση όταν γνωρίζεις κάποιον συχνά είναι «με τι ασχολείσαι;» Η απάντηση «άνεργος» συνοδεύεται από πολύ πόνο και συχνά ντροπή.

Οι κοινωνικές σχέσεις συχνά βασίζονται στη οικονομική άνεση και όταν αυτή χάνεται το άτομο βρίσκεται απομονωμένο. Η οικονομική δυνατότητα λοιπόν διαπερνάει όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της ζωής μας και για πάρα πολλούς έχει εκμηδενιστεί ή μειωθεί δραστικά.

Το κυριότερο όμως πλήγμα που συλλογικά έχουμε υποστεί είναι η απώλεια της προβλεψιμότητας στη ζωή, να μπορώ να κάνω σχέδια για το μέλλον, να ξεχρεώσω το σπίτι μου, να σπουδάσω τα παιδιά μου, να έχω εξασφαλισμένα γεράματά , να μπορώ να φροντίσω τους γονείς μου.

Η απώλεια αυτών των βεβαιοτήτων, που ίσως από πλάνη είχαμε, προκαλεί αποσταθεροποίηση στον ψυχισμό. Η ανασφάλεια είναι το κυρίαρχο συναίσθημα.

Οι τρόποι που αντιμετωπίζαμε απλές δυσκολίες δεν είναι πια επαρκείς . Βιώνουμε κρίση ταυτότητας και προσανατολισμού. Νιώθουμε αδύναμοι απέναντι στις αλλαγές που επηρεάζουν τη ζωή μας. Έχουμε απώλεια ελέγχου της κατάστασής μας.

Κάθε απώλεια προκαλεί μια μορφή πένθους παρόμοια με το πένθος για κάποιο θάνατο.

Βρισκόμαστε σε κατάσταση πένθους για τις απώλειές μας και δεν έχουμε καν το χρόνο να πενθήσουμε γιατί συνεχώς έχουμε νέες απώλειες και νέες απειλές χωρίς ορίζοντα τέλους. Τα συναισθήματα που δημιουργούνται είναι φόβος, αγωνία, θυμός, απελπισία.

Επιπλέον επιχειρήθηκε η συλλογική ενοχοποίηση, αρχικά με τον μηχανισμό του αποδιοπομπαίου τράγου, δημόσιοι υπάλληλοι, μετανάστες κλπ., εωσότου ακούσαμε απροκάλυπτα πως «όλοι μαζί τα φάγαμε», ή πιο καλυμμένα, από χείλη διανοουμένων, πως φταίει η υλιστική μας συμπεριφορά και η έλλειψη αξιών. Αυτό σαφώς υπάρχει και καλλιεργήθηκε για να δημιουργηθεί ο απαραίτητος για το σύστημα καταναλωτικός άνθρωπος. Όμως η συλλογική ενοχοποίηση δεν έχει σκοπό την αυτοκριτική και τη βελτίωση αλλά την αυτοτιμωρία, την απομόνωση και την παθητικότητα.

Φυσικά όλοι οι άνθρωποι δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο και αυτό εξαρτάται από τις εσωτερικές και εξωτερικές πηγές ψυχικής ενδυνάμωσης.  Βασικά στοιχεία της προσωπικότητας μάς κάνουν πιο ανθεκτικούς σε περιόδους τόσο μεγάλης κρίσης.

Η αυτοεκτίμηση και η θετική στάση προς τον εαυτό και τη ζωή, που εξαρτώνται από προσωπικά και οικογενειακά βιώματα. Προηγούμενες εμπειρίες αντιμετώπισης δυσκολιών που δίνουν τη σιγουριά πως θα τα καταφέρουμε και στο μέλλον. Η προσαρμοστικότητα στις αλλαγές και η αποδοχή πως η ζωή είναι πορεία με ανατροπές, απώλειες και κέρδη. Η δυνατότητα να εφευρίσκει κανείς εναλλακτικές λύσεις. Αυτά τα χαρακτηριστικά βοηθούν στην αντιμετώπιση του αναπόφευκτου πόνου ώστε να μη διαταραχτεί ριζικά ο ψυχισμός. Πολύ σημαντικό εφόδιο είναι ένα σύστημα ιδεών με το οποίο να ερμηνεύουμε αυτό που συμβαίνει και αξιών με τις οποίες θα πορευτούμε ώστε να μη χάσουμε τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμησή μας.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις με κυριότερες αυτές στην οικογένεια ,οι φιλίες , ο ρόλος στην κοινότητα είναι τα πεδία στα οποία το άτομο βιώνει αναγνώριση, ασφάλεια και αναπτύσσει δημιουργικότητα που είναι η καλύτερη άμυνα στην θυματοποίηση και στην παραίτηση που καραδοκεί .

Η οικογένεια είναι η πλέον επενδυμένη συναισθηματικά ανθρώπινη ομάδα όπου ο καθένας μας προσδοκά να βρει αγάπη, κατανόηση, ασφάλεια. Συχνά όμως έχουμε περιχαρακωμένους ρόλους μέσα σ’ αυτήν. Ο γονιός πρέπει να είναι πάντα ικανός, επιτυχημένος, να προστατεύει, να παρέχει, να νιώθει ισχυρός. Αν τα στερεότυπα των φύλων ισχύουν, ο σύζυγος οφείλει να εξασφαλίζει ένα επίπεδο επιβίωσης ανάλογα με την κοινωνική τάξη. Τα παιδιά έχουν μάθει να περιμένουν από τους γονείς την αβίαστη εξέλιξή τους, και οφείλουν να ξεπληρώνουν με επιδόσεις στις σπουδές που τώρα μοιάζουν ανώφελες. Οι ηλικιωμένοι δικαίως ελπίζουν σε φροντίδα και ασφάλεια.

Αυτά δεν είναι πια δεδομένα. Μπορεί να νιώσουμε ανεπαρκείς ως γονείς ή προδομένοι ως παιδιά ή ηλικιωμένοι, ανάλογα με το ρόλο μας στην οικογένεια. Συναισθήματα απογοήτευσης, θυμού, ενοχής, φόβου, μοναξιάς προκαλούνται από τη ματαίωση των προσδοκιών και την ανασφάλεια.

Η αυτοεκτίμηση μειώνεται και τα αρνητικά συναισθήματα προβάλλονται στα μέλη της οικογένειας επειδή είναι συνεχώς κοντά μας και γίνονται καθρέφτες των φόβων και των αδυναμιών μας.

Αν οι σχέσεις βασίζονταν στις παροχές και η επικοινωνία γινόταν κυρίως μέσω της κατανάλωσης, αν τα σχέδια αφορούσαν στο τι θα αποκτήσουμε, η απογοήτευση η αλληλοενοχοποίηση και η επιθετικότητα αυξάνονται.

Το κενό που αφήνει η έλλειψη υλικών αγαθών και απολαύσεων πρέπει να καλυφθεί με ουσιαστική επικοινωνία, συναισθηματική επαφή, καλλιέργεια αξιών, δημιουργικότητα και φαντασία.

Πολλά άτομα δεν ξέρουν να εμπιστεύονται τους δικούς τους, να ανταλλάσουν βαθύτερα συναισθήματα, να αρκούνται σε απλούς τρόπους ευχαρίστησης.

Χρειάζονται τόλμη και νέες δεξιότητες, όμως η αγάπη και η συνειδητοποίηση μπορεί να αποκαλύψουν   κρυμμένες δυνατότητες και να αποτελέσουν ευκαιρία για πραγματική ικανοποίηση μέσα στην οικογένεια.

Οι οικογένειες χρειάζονται βοήθεια σ’ αυτή τη νέα συμβίωση που δεν προστατεύεται από την ευμάρεια. Η παιδεία και ο πολιτισμός όπως σε όλα τα κοινωνικά θέματα έχουν κι ’εδώ σημαντικό ρόλο να παίξουν ώστε να αφυπνιστούν οι συνειδήσεις των ανθρώπων και να αναγνωριστούν αξίες όπως η φιλία, ο έρωτας, η συμπαράσταση, η τέχνη,η γνώση, η φύση.

Η κοινότητα μπορεί να λειτουργήσει βοηθητικά με αλληλεγγύη, υλική και ηθική, έτσι ώστε οι οικογένειες και τα άτομα να νιώθουν ότι δεν είναι μόνα στις στερήσεις και στις απειλές και συγχρόνως ότι μπορούν να ανήκουν σε ένα σύνολο, να είναι χρήσιμα και δημιουργικά ….

Η οικονομία λοιπόν είναι πολύ ισχυρή και καθοριστική αλλά τα μυαλά και οι ψυχές των ανθρώπων μπορούν να επιβιώνουν, να δυναμώνουν και να αντιμετωπίζουν κάθε κρίση…

    Τζίνη Τριανταφυλλίδου
                           Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια

Προτεινόμενο Video

Διαφήμιση

Επισκέπτες σε σύνδεση

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 334 guests και κανένα μέλος