Οι Σειρήνες και ο ιστός της αράχνης
του Κώστα Βενετσάνου
Στην πορεία του περασμένου αιώνα, οι ΗΠΑ «μετασχημάτισαν τον εαυτό τους από μια χώρα σχετικά απομονωμένη στο δυτικό ημισφαίριο – ειδικά υπό την επήρεια του δόγματος Μονρόε1 – σε δύναμη παγκόσμιας εμβέλειας και ελέγχου, χωρίς προηγούμενο2.
»Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, οι Ηνωμένες
Πολιτείες «έγιναν ταυτόχρονα η πρώτη και η μόνη πραγματικά παγκόσμια δύναμη…»3.
Ωστόσο, όπως διαπιστώνει ο Μπρεζίνσκι2 «οι αυτοκρατορίες είναι εγγενώς ασταθείς πολιτικά (…) οι αυτοκρατορίες δεν πέφτουν, αλλά μάλλον διαλύονται συνήθως πολύ αργά, αν και μερικές φορές διαλύονται με αξιοσημείωτη ταχύτητα»3, να προσθέσουμε, ενίοτε με πάταγο.
Πώς το επέτυχαν αυτό οι ΗΠΑ
«Με λίγα λόγια, η Αμερική υπερτερεί σε τέσσερις αποφασιστικούς τομείς της παγκόσμιας δύναμης: Στρατιωτικά, έχει ανυπέρβλητη παγκόσμια εμβέλεια, οικονομικά, παραμένει η κύρια ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης, τεχνολογικά, διατηρεί τον ηγετικό ρόλο στους τομείς αιχμής όσον αφορά τις καινοτομίες και πολιτισμικά, παρά κάποιες άξεστες πλευρές, ασκεί αδιαμφισβήτητη έλξη, ιδιαίτερα μεταξύ της παγκόσμιας νεολαίας, γνωρίσματα που δίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες πολιτική επιρροή με την οποία κανένα άλλο κράτος δεν μπορεί να αντιπαραβληθεί. Ο συνδυασμός αυτών των τεσσάρων παραγόντων κάνει την Αμερική τη μόνη συνεκτική παγκόσμια υπερδύναμη».
Και συνεχίζει ο Μπρεζίνσκι: «Η αμερικανική παγκόσμια ισχύς ασκείται μέσα από ένα παγκόσμιο σύστημα ιδιαίτερου αμερικανικού σχεδιασμού (…) όμως, δημοσκοπήσεις (…) υποδείκνυαν τη γενική προτίμηση της κοινής γνώμης για το «μοίρασμα» της παγκόσμιας δύναμης με άλλους, παρά τη μονοπωλιακή άσκησή της»4.
Η πολιτισμική επίδραση της υποκουλτούρας και του εκφυλισμού
«Η πολιτισμική κυριαρχία υπήρξε υποτιμημένη πλευρά της παγκόσμιας ισχύος της Αμερικής. Ό,τι και αν σκέφτεται κανείς για τις αισθητικές αξίες της, η μαζική κουλτούρα της Αμερικής
ελκύει σαν μαγνήτης, ιδιαίτερα την παγκόσμια νεολαία. Η ελκτική δύναμή της μπορεί να προέρχεται από την ηδονιστική ποιότητα του τρόπου ζωής που προβάλλει, αλλά η παγκόσμια έλξη την οποία ασκεί είναι αδιαμφισβήτητη. Τα αμερικανικά τηλεοπτικά προγράμματα και οι αμερικανικές ταινίες αντιστοιχούν στα τρία τέταρτα περίπου της παγκόσμιας αγοράς. Η αμερικανική λαϊκή μουσική είναι εξίσου κυρίαρχη, ενώ οι αμερικανικές μανίες, συνήθειες διατροφής και ένδυσης ακόμη, αποτελούν σε αυξανόμενο βαθμό αντικείμενο μίμησης σε παγκόσμια κλίμακα. Η γλώσσα του ίντερνετ είναι η αγγλική και το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας φλυαρίας μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών προέρχεται επίσης από την Αμερική, επηρεάζοντας το περιεχόμενο των παγκόσμιων συνομιλιών.
Η εκπαίδευση στα Πανεπιστήμια της Αμερικής
«Τελευταία, η Αμερική έγινε η Μέκκα για εκείνους που αναζητούν προωθημένη εκπαίδευση, ενώ περίπου μισό εκατομμύριο ξένοι φοιτητές συγκεντρώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες και πολλοί από τους ικανότερους δεν επιστρέφουν ποτέ στην πατρίδα τους. Απόφοιτοι αμερικανικών πανεπιστημίων βρίσκονται σχεδόν σε κάθε κυβέρνηση σε όλες τις ηπείρους». Ζωντανά παραδείγματα, οι Παπανδρέου, Σαμαράς, Μητσοτάκης, για ν' αναφέρω μόνο τους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας.
Και συνεχίζει παρακάτω αποκαλύπτοντας πτυχές που αν κανείς συνηθίζει να κοιτάει μόνο
πάνω απ’ το «χαλί», δεν βλέπει τις βρωμιές που κρύβονται από κάτω: «Καθώς η μίμηση της Αμερικής σε διάφορους τομείς εμποτίζει βαθμιαία τον κόσμο, δημιουργεί πιο κατάλληλο περιβάλλον για την άσκηση της έμμεσης και φαινομενικά
συναινετικής αμερικανικής ηγεμονίας.
(…) Σχεδιασμένης κατά τέτοιον τρόπο ώστε να δημιουργεί συναίνεση και να συγκαλύπτει τις ασυμμετρίες δύναμης και επιρροής (…)
Η εξουσία ασκείται μέσα από συνεχείς διαπραγματεύσεις,. (Σ.Σ. πιέσεις, εκβιασμούς κι εξαγορές, λέω εγώ,) διάλογο, διάχυση και αναζήτηση τυπικής συναίνεσης, ακόμη και αν αυτή η εξουσία απορρέει τελικά από μια και μόνο πηγή, συγκεκριμένα την Ουάσιγκτον».
«Η Ατλαντική Συμμαχία, την οποία εκφράζει θεσμικά το ΝΑΤΟ, συνδέει τα πιο παραγωγικά και με τη μεγαλύτερη επιρροή κράτη της Ευρώπης με την Αμερική, καθιστώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες βασικό συμμέτοχο ακόμη και στις ενδοευρωπαϊκές υποθέσεις. Οι διμερείς πολιτικοί και στρατιωτικοί δεσμοί με την Ιαπωνία δένουν την ισχυρότερη ασιατική οικονομία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και συντελούν να παραμένει η Ιαπωνία (τουλάχιστον μέχρι τώρα) ουσιαστικά αμερικανικό προτεκτοράτο. (και πραγματικά, όχι μόνον η Ιαπωνία).
»Το δυτικό ημισφαίριο είναι γενικά προστατευμένο από εξωτερικές επιρροές, επιτρέποντας έτσι στην Αμερική να παίζει τον κεντρικό ρόλο στις υπάρχουσες πολυμερείς οργανώσεις του ημισφαιρίου. Ειδικές ρυθμίσεις ασφάλειας στον Περσικό κόλπο, ιδιαίτερα μετά από τη σύντομη αποστολή τιμωρίας του Ιράκ το 1991 (και το 2003) μετέβαλαν αυτή την οικονομικά ζωτική περιοχή σε αμερικανική στρατιωτική προστατευμένη ζώνη. (Σκέπτεστε ό,τι σκέπτεται το ''βρώμικο’' μυαλό μου, για τον εν εξελίξει φονικό πόλεμο στη Μέση Ανατολή;). Διάφορες προωθούμενες από την Αμερική ρυθμίσεις για στενότερη συνεργασία με το ΝΑΤΟ, όπως ο Συνεταιρισμός για την Ειρήνη, διεισδύουν ακόμη και στον πρώην σοβιετικό χώρο (βλέπε και Ουκρανία).
Επιπλέον, θα πρέπει να θεωρούμε ως μέρος του αμερικανικού συστήματος τον παγκόσμιο ιστό εξειδικευμένων οργανισμών, ιδιαίτερα τους ‘’διεθνείς’’ οικονομικούς οργανισμούς. Μπορεί να
ειπωθεί ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα αντιπροσωπεύουν ‘’παγκόσμια’’ συμφέροντα και τα συστατικά μέρη τους μπορεί να ερμηνευτεί ότι εκπροσωπούν όλο τον κόσμο. Στην πραγματικότητα, όμως, σε αυτούς τους οργανισμούς κυριαρχεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η Αμερική».
«Εξ οικείων τα βέλη»
Όπως είδατε δεν είπα τίποτα σχεδόν, εγώ· τα λέει ο δικός τους Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Μπρεζίσκι, καθηγητής πολιτικών επιστημών, διπλωμάτης, σύμβουλος Εθν. Ασφάλειας των Προέδρων Τζόνσον, Κάρτερ κ.λπ. και επαίρεται για τα επιτεύγματα αυτά των ΗΠΑ!
Και δικαίως. Οι ΗΠΑ δουλεύον επιστημονικά,
μεθοδικά, με υπομονή, οργανωμένα. Στην τεχνική τούς ''βγάζω το καπέλο''. Στο σκοπό και στον αμοραλισμό, όχι. Κάποια άλλη φορά θα τ' αναλύσω.
Στο παρόν εκτός ελαχίστων σημείων, η μόνη παρέμβασή μου ήταν οι υπογραμμίσεις, οι μεσότιτλοι και κάποια σχόλια. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βγάλεις το ρεζουμέ ενός βιβλίου 370 σελίδων σ' ένα άρθρο. Αξίζει όμως τον κόπο για σας, αγαπητοί αναγνώστες.
––––––––––––––
1. ''Δόγμα Μονρόε'', Προέδρου των ΗΠΑ το 1823: «…δεν μπορούμε να μη θεωρήσουμε οποιαδήποτε ανάμειξη που στοχεύει στην καταπίεση και τον έλεγχο του πεπρωμένου τους (των χωρών της αμερικανικής ηπείρου) από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή δύναμη και με οποιονδήποτε τρόπο, παρά μόνο ως εκδήλωση μη φιλικής διάθεσης απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής».
2. BRZEZINSKI (πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ): «Η Μεγάλη Σκακιέρα», εκδ. Λιβάνη, κεφ. 1 «ΗΓΕΜΟΝΙΑ νέου τύπου», σελ. 21.
3. ως άνω σελ. 31
4. ως άνω σελ. 52 κ. επόμενες
