Ειδήσεις

Μοναδικά μνημεία της αρχαίας μεταλλουργίας στο Αρί Κερατέας

Η κοιλάδα Αρί βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα της Λαυρεωτικής ανάμεσα σε Ανάβυσσο και Κερατέα σε μία απόσταση 5 χιλ. περίπου από την Κερατέα και 13 χιλ. περίπου από το Λαύριο. Ανήκει διοικητικά στο Δήμο Κερατέας.

   Η κοιλάδα λόγω των πλούσιων κοιτασμάτων αποτελεί μια σπάνια περίπτωση βιομηχανικής εγκατάστασης, αφού συνυπάρχουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις της αρχαιότητας και των νεότερων χρόνων.

Οι αρχαίοι έκαναν εντατική εκμετάλλευση του πλούσιου σε μόλυβδο μεταλλεύματος της περιοχής με στοές και φρέατα αφήνοντας στην κοιλάδα πλήθος εγκαταστάσεων εμπλουτισμού μεταλλευμάτων και καμίνια τήξεως σε μήκος περίπου 2 χιλιομέτρων.

Στα νεότερα χρόνια, με την αναγέννηση των μεταλλείων του Λαυρίου, στα τέλη του 19ου αιώνα, συνεχίστηκε η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων συχνά εις βάρος των αρχαιοτήτων.

Το 2003, η ανασκαφική έρευνα που διεξάγει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην περιοχή Αρί έφερε στο φως μοναδικά μνημεία της αρχαίας μεταλλουργίας.

Πρόκειται για τρία μαρμάρινα κυκλικά ρείθρα ύστερης κλασσικής περιόδου.

  Τα ρείθρα είναι κυκλικής μορφής σκαλισμένα πάνω σε μαρμάρινα κομμάτια και σώζονται εξ ολοκλήρου συγκριτικά με τα μέχρι τώρα γνωστά ολιγάριθμα ανακαλυφθέντα ρείθρα, που είναι καταστραμμένα. Τα ρείθρα αποτελούν μέρος μεγάλων συγκροτημάτων εμπλουτισμού μεταλλευμάτων και πλαισιώνονται με επίπεδα πλυντήρια και πολλά δωμάτια.

Τα μνημεία είναι μοναδικά στον κόσμο. Άλλα παράλληλα μνημεία δεν έχουν εντοπιστεί στις περιοχές της Μεσογείου, όπου κατά την αρχαιότητα είχε αναπτυχθεί μεταλλουργική δραστηριότητα. Τα νέα ευρήματα στην κοιλάδα Αρί περιλαμβάνονται στα σημαντικότερα μνημεία της αρχαίας μεταλλουργίας.

  Τα μαρμάρινα κυκλικά επίπεδα ρείθρα, βάσει των αρχαιολογικών ευρημάτων πιθανότατα χρησίμευαν για την μορφοποίηση του μεταλλεύματος που είχε λειανθεί και εμπλουτιστεί στα πλυντήρια για να πάει στη συνέχεια για τήξη στα καμίνια. Τα ευρεθέντα κυκλικά ρείθρα στο Αρί μαρτυρούν ότι οι αρχαίοι Έλληνες, εκτός από τις κατασκευές για τον εμπλουτισμό των μεταλλευμάτων δηλαδή επίπεδα και ελικοειδή πλυντήρια, για την κατεργασία του μεταλλεύματος έκαναν χρήση και άλλων ειδικών κατασκευών, άγνωστων μέχρι τώρα στην επιστημονική κοινότητα.

  Μεταλλουργικοί φούρνοι

  Στη Λαυρεωτική ο αριθμός των καμίνων είναι πολύ μικρός σε σχέση με αυτόν των πλυντηρίων εμπλουτισμού μεταλλευμάτων. Μέχρι τώρα είχαν αποκαλυφθεί πέντε εργαστήρια με καμίνια τήξεως.

  Στην περιοχή Αρί η ανασκαφική έρευνα του Ε.Μ.Π έφερε στο φως μεγάλο εργαστήριο τήξεως μεταλλευμάτων, που περιλαμβάνει 8 καμίνια τήξεως με τις αυλές και πολλούς βοηθητικούς χώρους.

  Το εργαστήριο τήξεως είναι επιμήκη κατασκευή με τους χώρους των καμίνων και το χώρο τροφοδοσίας.

  Σε διαφορετικά επίπεδα βρίσκονται οι δύο αυτοί χώροι. Το χαμηλότερο επίπεδο είναι το επίπεδο των καμίνων, το οποίο είναι ένα μακρόστενο κτίσμα περίπου 50μ με τους χώρους των καμίνων κατά παράταξη. Οι χώροι των καμίνων είναι μικρά διαμερίσματα. Σε κάθε δωμάτιο λειτουργούσε μία κάμινος.

   Τα αρχαία μεταλλεία της περιοχής Αρί, που περιλαμβάνουν το σύνολο των εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης, (στοές, συγκροτήματα εμπλουτισμού επιπέδων πλυντηρίων, καμίνους τήξεως και κυρίως τα μοναδικά επίπεδα κυκλικά ρείθρα) σε συνδυασμό με τις εγκαταστάσεις του νεότερου Λαυρίου και το φυσικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο βρίσκονται, αποτελούν ένα μοναδικό χώρο, ένα μοναδικό πολιτιστικό αγαθό ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που αξίζει να ερευνηθεί και να ενταχθεί σωστά στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Αποκαλύπτοντας τα ευρήματα της περιοχής – στοές, πλυντήρια, εγκαταστάσεις πλινθοποίησης, καμίνια – δημιουργείται σε μικρή έκταση χώρου ένα μοναδικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Τεχνολογίας, που θα αναδείξει την τεχνική επιστήμη και θα επεκτείνει περισσότερο τις γνώσεις μας για την υψηλή τεχνική σκέψη των προγόνων μας και όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να μελετήσει και να δει όλες τις φάσεις της μεταλλευτικής και μεταλλουργικής τεχνικής.

Η αρχαία μεταλλουργική εγκατάσταση στο Αρί παρουσιάσθηκε στο κοινό από την καθηγήτρια του Ε.Μ.Π υπεύθυνη της ανασκαφής Κωνσταντίνα Τσάιμου και από τον Δήμαρχο Κερατέας Σταύρο Ιατρού (10/5). Η παρουσίαση έγινε στα πλαίσια του Α΄ Συμποσίου «Κερατέα: ο τόπος, η ιστορία, οι άνθρωποι» που οργάνωσε ο Δήμος.

Ο Δήμαρχος Κερατέας δήλωσε ότι ο Δήμος καταβάλλει κάθε είδους προσπάθεια για να υπάρξουν στοιχειώδεις υποδομές ώστε ο χώρος να γίνει επισκέψιμος σε σχολεία, πανεπιστήμια, ερευνητές Έλληνες και ξένους και αρχαιόφιλους.