Aποκαλυπτικό έγγραφο για τη διαπλοκή το απέκτυπταν τρία χρόνια!
του γιάννη κορναράκη του μάνθου
«Τίποτα το καινούργιο δεν λέγεται, που να μην έχει πριν, ειπωθεί». Τερέντιος, Ρωμαίος κωμωδιογράφος 185 159 π.Χ.
Η τραγικότητα της στιγμής της δολοφονίας του Καποδίστρια έχει ήδη καταγραφεί στις πένθιμες σελίδες της ελληνικής Ιστορίας.
Αλλά και το βέβαιο είναι, ότι μερικές φορές η “Ιστορία” στην απάτη της’’, τυφλώνει κάποιες από τις λεπτομέρειες.
Στο “ευαγγέλιο” πάντως της Ιστορίας το απόκρυφο, - γιατί υπάρχει και τέτοιο - αυτές οι λεπτομέρειες εντυπωσιάζουν και προβληματίζουν, όταν και με θλίψη παραλληλίζουν τα τότε με τα νυν, και μαζί καταγράφουν κάτι από αυτό που σε υποβιβάζει από ελεύθερο πολίτη σε κομματικό υπήκοο.
Στα Γαλλικά λοιπόν αρχεία, φυλάσσεται ένα χειρόγραφο, στο οποίο ένας γυμνασιάρχης του Ναυπλίου και ήδη διαμένων στο Παρίσι και που δηλώνει ως Μάρκος Φιλαλήθης, είχε το 1834 στείλει σαν επιστολή στον ανακριτή του Ναυπλίου Ν. Γ. Παγκαλάκη, με την οποία καταγγέλλονται άγνωστες λεπτομέρειες που αφορούν τις κατ΄αυτόν συνωμοτικές ενέργειες που είχαν προηγηθεί της δολοφονίας του Καποδίστρια.
Το περίεργο βέβαια είναι, ότι ενώ η δολοφονία του Καποδίστρια είχε γίνει στις 27 Σεπτεμβρίου του έτους 1831, αυτό το έγγραφο καταγγελίας φανερώνεται στον ανακριτή σε Ιούλιο μήνα μόλις το έτος 1834, δηλαδή μετά τρία χρόνια αλαλίας και τάφου ενοχικής σιωπής
Γιατί όμως μόλις το 1834; Από υπερβολική σεμνότητα του διανοουμένου γυμνασιάρχη; Μήπως σκοπιμότητα, ή και έλλειψη τόλμης η οποία μάλιστα οδηγεί τον καταγγέλλοντα να υπογράφει με το όνομα Μάρκος Φιλαλήθης --και προφανώς ψευδώνυμο αφού με τέτοιο όνομα πρόσωπο υπαρκτό δεν διαπιστώνεται.
Από το χειρόγραφο μαθαίνω ότι στο Ναύπλιο εκείνη την περίοδο ‘’Πολιτάρχης’’ δηλαδή υπεύθυνος για την τάξη και ασφάλεια της πόλης, ήταν ο Παναγιώτης Χρυσανθόπουλος ή Κακλαμάνος.
Ο Κακλαμάνος, άνθρωπος αγροίκος και κατά βάση και κρυψίνους, ήξερε καλά τη δουλειά του ενώ από την άλλη μεριά φαίνεται να συνέθετε μια ύποπτη αλλά και
ιδιαίτερα ευάλωτη προσωπικότητα.
Διαβάζω τώρα επιλεκτικά από το χειρόγραφο που προανέφερα:
«Εις Ναύπλιον ευρίσκοντο φυλακισμένος εις το Ιτσκαλέ ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, και εις κατ’ οίκον περιορισμόν είς των υιών του και είς εκ των αδελφών του, οι αργότερον δολοφονήσαντες τον Κυβερνήτην. Και οι τρείς εκρατούντο δια την αντικαποδιστριακήν των δράσιν. Δια την φύλαξιν των δύο των υπό περιορισμόν, οίτινες δεν είχον το δικαίωμα να εξέρχωνται της οικίας των παρά μόνον δια να εκκλησιάζονται, υπεύθυνος ήτο ο Πολιτάρχης…
…Παρ’ ότι πρακτικώς ήτο σχεδόν αδύνατον λόγω ελλείψεως του απαιτουμένου αριθμού ανδρών, οι δύο φρουροί τών υπό περιορισμόν Μαυρομιχαλαίων “ώφειλον” να εναλλάσσωνται ανά εικοσιτετράωρον δι΄ευνοήτους λόγους……». Πράγμα όμως όπως εκ των υστέρων απεδείχθει ο Κακλαμάνος δεν το έκαμε για να μπαινοβγαίνει προς συνενόηση πολλάκις με πλήρη μυστικότητα και χωρίς νόμιμη δικαιολογία...
«...Ως δε πιθανώτερον πρέπει να θεωρηθή ότι ο Κακλαμάνος, (κάποια στιγμή) ασμένως εδέχθη τας προτάσεις των κρατουμένων δια συνεργασίαν εις τα αντικαποδιστριακά σχέδιά των – και μάλιστα επι χρηματικώ ανταλλάγματι ως διαπιστώθηκε αργότερα – χωρίς βεβαίως να αποκλεισθή και η μέσω τρίτων ομοίων, μύησις του Πολιτάρχου εις την αντικαποδιστριακήν συνωμοσίαν. Είναι φανερόν ότι η κάλυψις της σχεδιαζομένης δολοφονίας υπό αυτής ταύτης της Πολιταρχίας, διευκόλυνε την όλην επιχείρησιν, άν μάλιστα λάβωμεν υπ’ όψιν “ότι και η ηγεσία του τακτικού στρατού ήτο μυημένη εις την συνωμοσίαν”».
Από την παρακάτω πάλι παράγραφο μαθαίνομε και περισσότερα στοιχεία για τις πηγές από τις οποίες είχε μαζέψει ο γυμνασιάρχης τις πληροφορίες του.
«Βασικόν ρόλον εις την ανασυγκρότησιν των γεγονότων έπαιξαν αι πληροφορίαι τας οποίας παρέσχεν εις εμέ ο ανεψιός μου ο Ιωάννης Καραγιάννης, ο οποίος υπηρετεί εις την Πολιταρχίαν υπό τας διαταγάς του Κακλαμάνου».
(σημείωση: ο Καραγιάννης τελικά κατά την δίκη καταδικάστηκε και ως συνένοχος ή και συνεργός. Αλλά το καϋμένο το παιδί δεν έφταιγε – δηλώνει ο γυμνασιάρχης για το παιδί της αδελφής του –απλά ακολουθούσε διαταγές των ανωτέρων του)…
Ο Κακλαμάνος ήταν και “γυναικάς”, σε ξένα σπίτια συνεχώς και επί τούτου μπαινόβγαινε και για την ημέρα της δολοφονίας μια ερωμένη του χρησιμοποίησε ως άλλοθι.
«Κατά δε την ανάκρισιν ισχυρίσθη ότι καθ’ όλην την νύκτα βρισκόταν στον κοιτώνα του (μαζί της;) μετά από γλεντοκόπημα. Αλλά στην πραγματικότητα ο Κακλαμάνος δεν έμεινε καθ’ όλη τη νύχτα αλλά βγήκε από το σπίτι όπου και η “γυναίκα”, έφτασεν έμπροσθεν της οικίας όπου έζων υπο περιορισμόν οι δυο Μαυρομιχαλαίοι και εισήλθε χωρίς να γίνει αντιληπτός από κανένα.
Από την ανάκρισιν έγινε γνωστόν ότι η νυκτερινή αυτή επίσκεψις του Πολιτάρχου εις την οικίαν των Μαρομιχαλαίων δεν ήτο η πρώτη, ούτε η δευτέρα ουδέ καν η τρίτη!»
«Η μεγάλη εξωτερική θύρα υπήκουσεν αμέσως εις την ώθησιν του Πολιτάρχου. Άραγε αυτή η θύρα παρέμενεν πάντοτε ανοικτή ή υπεχώρησεν εις γνώριμον επισκέπτην;
Πάντως οι δύο φρουροί ο ανεψιός μου Καραγιάννης και ο συνάδελφός του Δημήτριος, στρατιώται αμφότεροι της πολιταρχίας ως είπομεν, ευρίσκοντο εις την θέσιν των εις την μικράν αυλήν όπισθεν της εισόδου και έμπροσθεν της σκάλας της οδηγούσης εις τα άνω δωμάτια όπου διέμενον οι Μαυρομιχάλαι. Προ ολίγου είχον και αυτοί (δηλαδή) οι φρουροί αποφάγει και εκάπνιζον αρειμανίως συζητούντες και χασμώμενοι».
Τα εδέσματα συχνά προσεφέροντο “υπό τών υπ’ αυτών φρουρουμένων” μετά των οποίων άλλωστε είχον συνδεθεί και υπό των οποίων είχον καταστή γνώσται των τεκταινομένων.
Η αρειμάνιος κατάστασίς των κατ΄εκείνην την στιγμήν δεν εδείκνυεν να έχωσιν ταραχθεί από ότι προηγουμένως είχον ακούσει δια στόματος ενός των Μαυρομιχαλαίων: «Κοντός ψαλμός, αύριο τρώμε τον Κυβερνήτην».
«Εγνώριζα, συνεχίζει ο γυμνασιάρχης, από την ίδια πηγή ότι ο Κακλαμάνος είχε συμφωνήσει για 5000 τάλληρα να εξασφαλίσει τη διαφυγή των δολοφόνων».
Γι’ αυτήν δε τη μυστικότητα του λόγου ως ήδη ειπώθηκε, ο Κακλαμάνος φαίνεται δεν άλλαζε καθημερινά τη φρουρά των κρατουμένων όπως θα έπρεπε και μάλιστα στη διάρκεια του κρίσιμου προ της δολοφονίας διήμερου έβαζε πάντοτε για φρουρούς ως εμπίστους του τον Καραγιάννη, δηλαδή τον ανηψιό του γυμνασιάρχη και κάποιο στρατιώτη Δημήτριο που διασφάλιζαν τις νυκτερινές μυστικές συναντησεις των τριών».
…«Ο Κακλαμάνος μπαίνοντας χαιρέτισε φιλικά τους φρουρούς – γεια σας βρε ντερβίσηδες – ανέβηκε τρικλίζοντας από την οινοποσίαν τις σκάλες και μπήκε στη σάλα όπου ήσαν οι κρατούμενοι».
«Η πόρτα έκλεισε», συνεχίζει ο γυμνασιάρχης και ο ανηψιός του ο Καραγιαννης στήνει αυτί και κρυφακούει. «Δεν υπήρχον περιθώρια χρόνου. Την πρωίαν της επομένης, ημέρα Κυριακή θα εγένετο η μοιραία συνάντησις του Κυβερνήτου με τους Μαυρομιχαλαίους, Ήταν η ημέρα της Κυριακής κατά την οποίαν οι Μαυρομιχαλαίοι φρουρούμενοι πάντοτε είχον το δικαίωμα να πάνε στην εκκλησία και να προσευχηθούν δια την σωτηρίαν της ψυχής των. Έπρεπε λοιπόν να συζητηθούν οι λεπτομέρειες. Συζητήθηκε ακόμη το πώς ο Πετρομπεης θα πάρει την αρχή στα χέρια του μετά τη δολοφονία.
«Τον Κακλαμάνο όμως τον απασχολούσε (κυρίως) το πώς και το πότε θα εισέπραττε και τα 5000 τάλληρα που του είχαν υποσχεθεί για να κάνει τα στραβά μάτια, να οργανώσει τα σημεία διαφυγής των δολοφόνων, και να αποτρέψει κάθε προσπάθεια για την τυχόν σύλληψή τους. Και έπρεπε και αυτούς τους Μαυρομιχαλαίους να καθησυχάσει και να είναι εν τάξει με τους φραντσέζους!!»*
«Η συζήτηση κράτησε γύρω στις τρείς ώρες…
Κυριακή πρωι. Οι στρατιώτες είχαν φτάσει και είχαν τοποθετηθεί στις θέσεις τους από τον Κακλαμάνο πολύ πιο νωρίς από νωρίς και προ της αναχώρησης του Κυβερνήτη για την εκκλησία.
Οσονούπω έφτασε και ο Κυβερνήτης ακολουθούμενος από τη μόνιμη μικρή συνοδεία του.
Στη θέα του εγέρθηκε ο Κακλαμάνος και με τους τέσσερεις στρατιώτες του ακολούθησε την πομπή.
Η πράξις αυτή του Κακλαμάνου ήτο πρωτοφανής – ουδέποτε είχε συνοδεύσει τον Κυβερνήτην μεταβαίνοντα εις την εκκλησίαν. Κατά το πρωτόκολλον αι αρχαί μετέβαινον εις την εκκλησίαν ικανόν χρόνον από της εκει μεταβάσεως του Κυβερνήτου και τον συνώδευον επισήμως επιστρέφοντα. Ο Κακλαμάνος όμως ώφειλεν εγκαίρως να ελέγξει εάν οι στρατιώται του ευρίσκοντο εις τας προκεκαθωρισμένας των θέσεις δια να μπορέσουν να διευκολύνουν τη διαφυγή των Μαυρομιχλαίων.
Όταν ο Κυβερνήτης έφτασεν εις τον άγιο Σπυρίδωνα, οι δύο Μαυρομιχαλαίοι ευρίσκοντο ήδη εκεί ιστάμενοι εις την είσοδον της πλαϊνής θύρας δι’ ής εγίνετο πάντοτε η είσοδος και η έξοδος του εκκλησιάσματος.Παραμέρισαν ολίγον και εχαιρέτησαν τον Κυβερνήτην δι ελαφράς υποκλίσεως. Ο Κακλαμάνος έφθασεν αμέσως κατόπιν. Διεπίστωσεν ότι οι Καραγιάννης και Δημήτριος ευρίσκοντο εις τας θέσεις των όπισθεν των Μαυρομιχαλαίων αλλά και εις τας δύο γωνίας της διαφυγής των και αφού ετοποθέτησεν και τους στρατιώτας του που τον ηκολούθουν εις αναλόγους θέσεις, ανεχώρησεν δι’ άλλης οδού με κατεύθυνσιν προς την Πολιταρχίαν.
Μετ΄όλίγον επρόκειτο να επιστρέψει αλλά μετά από μιαν ώραν όσον διήρκει η θεία λειτουργία και ο εκκλησιασμός του Κυβερνήτου και μάλιστα δια της δευτέρας εσωτερικής οδού της παραλλήλου προς εκείνην ήτις οδήγει εις τον αγιο Σπυρίδωνα Πλησίαζε. Του απέμενον να διανύσει απόστασιν εκατόν περίπου εισέτι μέτρων ότε ηκούσθησαν οι κατά του Κυβερνήτου πυροβολισμοί και τινές κραυγαί. Αίφνης ο Κακλαμάνος κατελήφθη υπό εξάλλου ενθουσιασμού, ανέσυρεν την πιστόλαν του και κραυγάσας --- Βαρείτε βρέ, χαράμι να σας γίνει --επυροβόλησεν και ο ίδιος τετράκις εις τον αέρα εις απόστασιν πλέον μικροτέραν των τριάκοντα μέτρων από του κρισίμου σημείου. Την στιγμήν καθ’ ήν ο μεν Κυβερνήτης έπιπτε νεκρός οι δε Μαυρομιχαλαίοι έσπευδαν δια των στενών σοκακίων πλην ο είς επυροβολείτο υπο του σωνματοφύλακος του Κυβερνήτου.….
...Ευρισκόμενος εγώ εις το βάθος της εκκλησίας συνεχίζει ο γυμνασιάρχης και αναμένων να απομακρυνθεί η επίσημος πομπή ίνα εξέλθω κατά την συνήθειάν μου και δεν επρόφθασα να ιδώ την σκηνήν των πυροβολισμων. Ευρισκόμην όμως εις την έξοδον της εκκλησίας την στιγμήν κατά την οποίαν ο Κακλαμάνος είχε πλησιάσει τον νεκρόν του Κυβερνήτου. ΄Ητο δε τοιούτον το μίσος του κατά των κυβερνητικών και εις τοιαύτην κατάστασιν μέθης και εξαλλοσύνης ευρίσκετο, ώστε ιδών Ζαχαρόπουλον τινά να σύρει τον φονευθέντα Κωνσταντίνον Μαυρομιχάλη εξεμάνη: –Να μωρέ και ο τουρκαλβανός παληκάρι! Θαρθη όμως η ώρα που θα σε σέρνω και εγώ εσένα, ινσαλάχ (= μακάρι, ο Αλλάχ να δώσει).
Το κατ’ εμέ αυτόπτου πλέον μάρτυρος, μού είναι αδύνατον να πιστεύσω ότι ο Κακλαμάνος και οι στρατιώται του δεν ηδύναντο να φονεύσωσι ή ακόμα να συλλάβωσιν τους δολοφόνους. Ο ισχυρισμός του Κακλαμάνου εις την ανάκρισιν ότι δεν εκινήθη κατά των φονέων δια να μην και ο ίδιος κινδυνεύσει θα ήτο αληθοφανής εάν δεν εγίνετο γνωστή η συνωμοτική του σχέσις με την προσχεδιασθείσαν δολοφονίαν και ο ειδικός ρόλος όστις του είχεν ανατεθεί υπο των ηγετών και οργανωτών της συνωμοσίας, Είναι όμως και άγνωστον εάν και πότε έλαβεν τα 5000 τάλληρα τα έναντι της παροχής των υπηρεσιων του …
Παρήλθον ήδη τρία έτη από της δολοφονίας. Γιατί απεφάσισα τώρα να διηγηθώ τα συμβάντα της δολοφονίας δεν το πράττω δια να αποκαλύψω αγνώστους πτυχάς των γεγονότων διότι δεν είναι άγνωστοι αλλά δια να είπω πόσον ο Κακλαμάνος είχεν από την πλευράν του περισσότερον υπακούσει εις τους κοινωνικούς ισχυρούς και ολιγώτερον εις τας κατά νόμον υποχρεώσεις του, αφού μάλιστα τελικώς και ο νόμος (ανίσχυρος) δεν ηδυνήθη να φθάσει εως της τιμωρίας των πραγματικών ενόχων των οργανωσάντων αυτήν την εγκληματικήν πράξιν»
Silentium post clamores ινσαλάχ μετά τον θόρυβο, η σιωπή ινσαλάχ λοιπόν όπως θα έλεγε και ο Ελβετός συγγραφέας Meyer Ferdinand (1825 -1898)
Αυτά για σήμερα.
* οι “φραντσέζοι” με προσωπική τους παρέμβαση είχαν καταφέρει να επιτραπεί στους Μαυρομιχαλαίους καίτοι κρατούμενοι να φέρουν τις “πιστόλες”τους
Βοηθήματα
1) Κ. Παπαρρηγόπουλου: ‘’Ιστορία του Ελληνικού΄Εθνους’’
2) Λεξιικό ‘’Ηλιος’’, τομος Ελλάς.
3) Β. Κρεμμυδάς: ‘’Διπλό ταξίδι”, εκδ. Μουσείου Μπενάκη 20
