Επιστημονική γνώση και «Λαϊκό Πανεπιστήμιο»

μπορούν να λειτουργούν τα «λαϊκά πανεπιστήμια», όπως τα ίδια, κατά πόλεις ή δήμους έχουν οργανωθεί

Μετά την έκρηξη των επιστημονικών ανακαλύψεων και των σχετικών επινοήσεων στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών, γεννήθηκε η κοινωνική ανάγκη να διαδοθεί και να μεταδοθεί η επιστημονική γνώση σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και τάξεις.

Στο πλαίσιο αυτής της κοινωνικής ανάγκης και απαίτησης διαμορφώθηκε η εξω-θεσμική οντότητα: «Λαϊκό Πανεπιστήμιο».

Η ίδρυση αυτού του ιδιότυπου κοινωνικού και πολιτικού θεσμού, είτε φέρει την επωνυμία: «Λαϊκό Πανεπιστήμιο», είτε την αντίστοιχη:

«Ανοιχτό Πανεπιστήμιο», ανταποκρίνεται στα αιτήματα της σύγχρονης πολιτικής κοινωνίας, τα οποία μπορούν να διατυπωθούν σε δύο άξονες:

georgioyΠρώτον, η επιστημονική γνώση ως «πράγμα» (με τη φιλοσοφική έννοια του όρου). Δεν είναι υπόθεση κλειστών κύκλων, αλλά συγκροτείται και η ίδια (ως παραγωγή και ως διάδοση) στο κοινωνικό και το επιστημολογικό πλαίσιο της κοινωνικής κατασκευής της.

Η δεύτερη αναφορά, έχει να κάνει με τη λειτουργία και το ρόλο της επιστήμης στη σύγχρονη πολιτική κοινωνία. Τονίζω, λοιπόν, με έμφαση, ότι η ίδια η επιστήμη, η ίδια η φιλοσοφία και ο ίδιος ο στοχασμός δεν μπορούν να τελούν σε καθεστώς «εργαλειακής λογικής» στην αναφορά τους και στη σχέση τους με την πολιτική εξουσία. Τελούν σε καθεστώς πλήρους επιστημολογικής αυτονομίας.

Υπό το καθεστώς του αδιεξόδου της μετάδοσης της επιστημονικής γνώσης στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, γεννήθηκε η επιστημολογική ανάγκη να «ιδρυθούν» τα «Λαϊκά Πανεπιστήμια» ή τα «Ανοιχτά Πανεπιστήμια» στον ευρωπαϊκό πνευματικό χώρο κατά τον εικοστό αιώνα.

Στο σημείο αυτό οι αναγνώστες μας θα μου επιτρέψουν μία εξομολογητική και προσωπική αναφορά: όταν ακόμη έγραφα τη διδακτορική διατριβή μου στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, ο καθηγητής μου με προέτρεψε να εκθέσω τις γενικές ιδέες και τις απόψεις μου εκτός του επιστημονικού σεμιναρίου. Τότε, λοιπόν, ανέπτυξα τις επιστημονικές θέσεις μου για τη σύγχρονη κριτική θεωρία στο «Λαϊκό Πανεπιστήμιο» του Δήμου της Φρανκφούρτης.

Από επιστημολογικής απόψεως οι διακρίσεις των σχετικών τύπων Πανεπιστημίου έχουν έναν και μοναδικό σκοπό και ερώτημα: μπορούμε άραγε εμείς, οι καθηγητές στο θεσμικό Πανεπιστήμιο, να διαμορφώσουμε διαδικασίες ελέγχου και κριτικής της επιστημονικής γνώσης εντός του ευρύτερου πλαισίου συγκρότησης, δόμησης και λειτουργίας του κοινωνικού βιόκοσμου, δηλαδή σε τελική ανάλυση της ίδιας της κοινωνίας;

Επαναδιατυπώνω το ερώτημα: η διάκριση ανάμεσα στο θεσμικό «Πανεπιστήμιο» και τον τύπο του Πανεπιστημίου, ο οποίος ονομάζεται: «Λαϊκό» ή «Ανοιχτό» είναι μία θεσμική «διαφορά» (Derrida) ή πρόκειται για κάποια τυχαία θεσμική πραγματικότητα (κατά τον Rorty);

Κατά τη γνώμη μου μπορούν να λειτουργούν τα «λαϊκά πανεπιστήμια», όπως τα ίδια, κατά πόλεις ή δήμους έχουν οργανωθεί. Αλλά τίθεται κάθε φορά το εκπαιδευτικό έργο τους υπό εξέταση: δηλαδή η επιστημονική γνώση σ’ ένα συγκεκριμένο «λαϊκό» ή «ανοικτό πανεπιστήμιο», μπορεί να «ανακατασκευασθεί» ή και να δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο δημιουργικών οριζόντων;

Τονίζω, ως συμπέρασμα, ότι η επιστημονική γνώση εντός του πλαισίου της επιστημολογικής επιτήρησης και του κοινωνικού ελέγχου, όπως αυτά τα πράγματα γίνονται θεσμικά στα «Λαϊκά ή τα Ανοικτά Πανεπιστήμια», εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο διαφωτιστικό μοντέλο ανθρώπινης και κοινωνικής αυτογνωσίας.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Σημείωση: Ο Θεόδωρος Γεωργίου είναι Καθηγητής ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ.

“Απολλώνειο Ανοικτό Πανεπιστήμιο”

Οι σκέψεις, οι διαλογισμοί, τα ερωτηματικά που θέτει ο Καθηγητής πολιτικής Φιλοσοφίας Θεόδωρος Γεωργίου αποτελούν, εκ του περιεχομένου τους και εκ των πραγμάτων, “τροφή για σκέψη” κάθε σκεπτόμενου πολίτη, αλλά πιστεύω θρυαλίδα για ζυμώσεις, αποφάσεις και δράσεις του πνευματικού κόσμου της περιοχής μας, της δημοτικής αρχής Β.Β.Β. και όχι μόνο, και ασφαλώς και της ΕΒΔΟΜΗΣ ως πνευματικού φορέα.

Εμείς ήδη το ενστερνιζόμαστε και γι’ αυτό θα επανέλθουμε και με τις σκέψεις όσων προαναφέρθηκαν.

Τελειώνουμε με μια περιεκτική φράση: Το “Απολλώνειο Ανοικτό Πανεπιστήμιο” πρέπει να ιδρυθεί.

Συγχωρέστε μας που σπεύσαμε να το ονομάσουμε, αλλά νομίζουμε ότι είναι ο ενδεδειγμένος τίτλος και λόγω του Ζωστήρα Απόλλωνα στο χώρο του Καβουρίου, αλλά και λόγω του συμβολισμού του αρχαίου θεού Απόλλωνα, ως θεού του φωτός, της μουσικής, της Ποίησης, της ίασης κ.ά., όπως ο “εύμορφος αιώνιος έφηβος”.

Θα επανέλθουμε λοιπόν, αναμένοντας και τις σκέψεις του πνευματικού κόσμου της περιοχής μας και όχι μόνο, και, φυσικά της Δημοτικής Αρχής.

Άρθρα & Στήλες

Τέχνες & Αθλητισμός

Videos