-
Γράφτηκε από τον/την Γιάννης Κορναράκης του Μάνθου
“Το άχθος της Ιστορίας” - Χέγκελ*
Ο Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου, ο βασιλιάς των Μολοσσών, χάρηκε όταν οι Ελληνικές πόλεις της Κάτω Ιταλίας του ζήτησαν βοήθεια και προστασία. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες είχαν ήδη φτάσει πρό των “πυλών”. Μα και οι Καρχηδόνιοι της Σικελίας, βλέποντας τους Έλληνες να βρίσκονται σε μια κατάσταση συνεχιζόμενης έριδας και διχασμού και ως εξ’ αυτών ιδιαίτερα ευάλωτους, δημιουργούσαν μονίμως προβλήματα στον ντόπιο πληθυσμό.
Τότε ήταν που ζητήθηκε η προστασία του Πύρρου. Ο Πύρρος άλλωστε, ήταν και κατά κάποιο τρόπο συγγενής. Η δεύτερη γυναίκα, που είχε παντρευτεί - μετά το θάνατο της πρώτης - ήταν αδελφή του Αγαθοκλή, ονομαστού Τυράννου των Συρακουσών. Μαζί με την “αδελφή” του Αγαθοκλή είχε πάρει για προίκα την Κέρκυρα και την Λευκάδα.
Σκληρός πολεμιστής μα και εξαίρετος διαπραγματευτής και διπλωμάτης, ήταν συνάμα συμφεροντολόγος κι αδυσώπητος· πουθενά δεν σταματούσε. Μετά από μια περιπετειώδη ζωή και ύστερα από νικηφόρους πολέμους, κατάφερε να πάρει μέρος στη συμμαχική μοιρασιά των Μακεδονικών κρατών και να καρπωθεί Θεσσαλία και Μακεδονία. Έτσι, ανακηρύχτηκε βασιλιάς Μολοσσών και Μακεδόνων. Αλλά δεν άργησε να χάσει την Μακεδονία και την Θεσσαλία. Παρ’ όλα ταύτα δεν έμεινε αδρανής. Ποτέ δεν έμενε ήσυχος. Την άνοιξη του 280π.Χ. απαντώντας στην ελληνική πρόσκληση που προανέφερα, πέρασε στην Ιταλία με βαρύ εξοπλισμό, 20.000 πεζούς, 3.000 ιππείς, 20 πολεμικούς ελέφαντες, 2.000 τοξότες, 500 σφενδονίτες κ.α. Οι Ταραντίνοι, αμέσως ενθουσιασμένοι, “έκοψαν” μάλιστα στην αρχή και νομίσματα προς τιμήν του. Ο ενθουσιασμός όμως είπαμε ήταν μόνο για την αρχή.
Στην πόλη Ηράκλεια ήρθε σε σύγκρουση με τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Χάρη στην προικισμένη στρατηγική του τέχνη, κατατρόπωσε τους Ρωμαίους εκεί κοντά στον Κόλπο του Τάραντα το 280π.Χ. Η νίκη του στρατού του Πύρρου, ήταν μεγάλη αλλά μεγάλη και η ζημιά που έπαθε. Καταστροφική για τους ηττημένους αλλά εξίσου και για τους νικητές. Γι΄αυτό και στην ιστορία εγγράφη και έμεινε ειρωνικά γνωστή, σαν «Πύρρειος νίκη».
Οι Ρωμαίοι μπορεί να είναι εξουθενωμένοι και καταπονημένοι αλλά σκληροί. Δεν υποχωρούν όταν φτάνει ο ρήτορας Κινέας, ο απεσταλμένος του Πύρρου για διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς. Αρνούνται τα πάντα και τον συμβιβασμό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συζήτηση που προκάλεσε ο ρήτορας Κινέας με τον Πύρρο, προτού ακόμη αποδεχτεί την αποστολή.
Την στιχομυθία την μεταφέρω σε ελεύθερο λόγο και μετάφραση από κείμενο πού μάθαμε από τον Πλούταρχο: «Εσύ φίλε μου Κινέα, βιάσου και πήγαινε. Κινήσου όμως προσεκτικά. Μόλις πετύχεις την προσδοσκώμενη ειρήνη με τους Ρωμαίους και αποκοιμηθούν τα πράγματα, εγώ θα συνεχίσω. Για μένα δεν υπάρχουν εμπόδια! Για μένα δεν υπάρχουν Έλληνες και Βάρβαροι που να μπορούν να σταθούν απέναντι μου..! Θα τους κατακτήσω όλους, και σιγά σιγά ολόκληρη την Ιταλία!».
«Και μετά τι;»
«Μετά σειρά έχει ολόκληρη η Σικελία. Θα της φανώ χρήσιμος άλλωστε. Ο Αγαθοκλής πάντα μου έλεγε για την αναρχία και την ένταση που εκεί δημιουργούν οι - εγκάθετοι - δημαγωγοί».
«Και όταν τα επιτύχομε και αυτά;»
“Έ τότε στο στόχαστρο θα είναι η γη της Καρχηδόνας και της Λιβύης. Από εκείνη τη στιγμή, καμιά άλλη χώρα δεν θα τολμήσει να μας υποτιμήσει ή να μας καταφρονήσει”.
«Και λοιπόν;» ξαναρώτησε ο Κινέας.
«Έ, τότε Μακεδονία και Ελλάδα θα είναι στην εξουσία μας».
«Καλά βασιλιά μου και με όλα αυτά τα πλούτη, όλη αυτή την εξουσία, όλη αυτή την υπόδουλη γη, εμείς τι θα κατορθώσομε, τι θα κερδίσουμε για τους εαυτούς μας;»
«Μα τέλοσπάντων ακόμα δεν καταλαβαίνεις; Τότε θα έχουμε όλο τον χρόνο και την ηρεμία, να ζούμε, να συζητάμε απερίσκεπτοι σαν φίλοι και όσες ώρες θέλομε»!
Ο Κινέας τον ξανακοίταξε απορημένος και ξαναχτύπησε: «Γιατί τώρα δεν μπορούμε να συζητάμε; να μιλάμε, να καθόμαστε ήρεμα σαν φίλοι; Γιατί θα πρέπει να χυθεί τόσος πόνος, τόσος κόπος, τόσος θάνατος τόσο αίμα για να αποκτήσομε αυτά τα αγαθά που ήδη έχομε σήμερα; Ναι τόσο αίμα!» τόνισε ο Κινέας.
Και ο “αφελής” ο Κινέας, ο ρήτορας τα βροντοφώναξε αναπαράγοντας τα στην διαπεραστική ηχώ των αιώνων. Για να ακουστεί. Να διδάξει. Να προσπαθήσει να μεταφέρει μέχρι σήμερα το μήνυμα. Το μήνυμα της αναίμακτης ειρήνης.
Και νομίζω πως τη φωνή του Κινέα την ακούσατε καθαρά και εσείς όπως κι εγώ.
* Φ. Χέγκελ (1770-1831) Γερμανός φιλόσοφος. Έλεγε πως «η Ιστορία της ανθρωπότητας - είναι ένα βαρίδι άχρηστο, αφού κανείς δεν την διαβάζει και πολύ περισσότερο κανείς δεν την μελετά. Κανείς δε θέλει να διδαχθεί απο αυτή».
Ο Πύρρος τελικά, συνέχισε να μάχεται, να πολεμά: Απέλεια, Λευκανία, Βρέττη, Αισκουλούμ, Κατάληψη της Σικελίας. Το 275 π.Χ. ήττα στο Μπενεβέντο από τους Ρωμαίους.
Ακολούθως μάχη και κατάληψη τη Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Λακωνίας, Άργους, όπου στο τέλος, ήρθε και το αναπάντεχο, ένα κεραμίδι από τα χέρια μιας γυναίκας, κατευθύνθηκε στο κεφάλι του Πύρρου. Η Δυναστεία του Πύρρου έχει τώρα τελειώσει.
–––––––––––––––
Βοηθήματα
1) Γ. Κόκκινος: ‘’Από την Ιστορία στις Ιστορίες’’ Εκδ.Ελλ. Γράμματα 1998
2) Ζαν λε Κόφ ‘’Ιστορία και Μνήμη Εκδ. Νεφέλη 1998
3) “Ιστορία Ελλ. ¨Έθνους”, Εκδοτική Αθηνών.
4) “Εγκ. Πάπυρος Λαρούς”, Μπριτάννικα