Λέω ν’ αποφύγω σήμερα τη δυσάρεστη επικαιρότητα και ν’ ασχοληθούμε με κάτι πιο χαλαρό, αλλά εξίσου σοβαρό και πρωταρχικό. Τις αρετές!
Ο Αριστοτέλης έλεγε πως οι αρετές είναι δύο ειδών: Οι νοητικές και οι ηθικές. Οι νοητικές κατά κύριο λόγο διδάσκονται, ενώ οι ηθικές αποκτώνται με τη συνήθεια (ήθος – έθος)2.
Μία από τις αρετές είναι το σέβας, ο σεβασμός προς τους γονείς («τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται...», 4η εντολή), τα ιερά και τα πάτρια, τους υπερήλικες…
Οι άνθρωποι γερνάνε επειδή σταματούν να παίζουν, κατά πως λέει ο συγγραφέας Όλιβερ Χολμς.
Είπα λοιπόν κι εγώ να «παίξω» στην ψηφιακή κοινωνική δικτύωση του ΤιΚτοκ με το σοβαρότατο θέμα της γενοκτονίας των Παλαιστινίων. Περίμενα να απογοητευθώ· να χάσω ο χρόνο μου, όμως…
Ειλικρινά ενθουσιάστηκα!
Από νέους ανθρώπους που κάπως ανέμελα ή κι επαγγελματικά, ασχολούνται με το χορό, το τραγούδι, τον αθλητισμό ή …την καλοπέραση, διέκρινα ήθος ουσιαστικό, ανθρώπινες αξίες και ευαισθησίες και, κυρίως, σεβασμό στα γηρατειά, θαυμασμό, προβληματισμό.
Δεν έλειπε, βέβαια – πώς θα γινόταν άλλωστε – και ο αντίποδας. Όχι, η διαφορετική τεκμηριωμένη ή αιτιολογημένη άποψη. Αυτή είναι καλοδεχούμενη για διάλογο και διαλεκτική σύνθεση των αντιθέτων. Σε καμμιά περίπτωση όμως, δογματικά, αξιωματικά, με ακραίες συντηρητικές, ζηλωτικές θρησκευτικές τάσεις και εχθροπάθειες (φονταμενταλισμός), ή με ΝΑΖΙστικές, φυλετικές και ακραίες σοβινιστικές αντιλήψεις. (αρνητικός εθνικισμός). Και πολύ περισσότερο είναι αποκρουστικές και λυπηρές για το επίπεδο, οι ύβρεις! Η Ασέβεια!
Αν αξιώνεις να σέβονται οι άλλοι λαοί το έθνος σου, πρέπει – επιβάλλεται να σέβεσαι και συ το δικό τους.
Για ν’ αξιώνεις σεβασμό απ’ τον συνάνθρωπό σου πρέπει – επιβάλλεται λογικά και αναλογικά να τον σέβεσαι κι εσύ.
Το αυτό βεβαίως ισχύει και για τις θρησκείες, τις μεταφυσικές ή ορθολογιστικές θεωρίες, τις πολιτικές κοσμοθεωρίες κ.λπ.
Το αρνητικό φαινόμενο της ασέβειας – ποσοστιαία, ευτυχώς, ελάχιστο – παρατηρήθηκε σε άτομα καταφανώς απαίδευτα και συνεπώς αμόρφωτα, γαλουχημένα με χουλιγκανικές τάσεις, παρασιτικώς αναφυόμενες συνήθως σε λαοφιλή αθλήματα, κατά τρόπο προσβάλοντα το αθλητικό πνεύμα και άμιλλα.
Η άμιλλα είναι συναγωνισμός και όχι ανταγωνισμός. Δυστυχώς έχει επικρατήσει ο βάρβαρος, άτεγκτος ανταγωνισμός.
Σημείωση: Ούτε η άμιλλα, ούτε ο ανταγωνισμός χρειάζονται επίθετα, παρά μόνο για τον υπερθετικό βαθμό. Η άμιλλα είναι ευγενής αρετή,
Ο ανταγωνισμός, βάρβαρη, μεσαιωνική ιδιότητα, επικρατούσα, φευ, στις παγκοσμιοποιημένες ΝΕΟ «φιλελεύθερες»… αξίες!
Δυσάρεστη εντύπωση, αναμενόμενη ως ένα βαθμό, προκάλεσε η προκλητική και βάναυση ασέβεια, όχι μόνο προς το γήρας, την πείρα, τις γνώσεις, προς τον κόσμιο τρόπο έκφρασής μου, όπως το συνηθίζω, αλλά αυθάδης ασέβεια στην αξία της ζωής, και την ανθρωπιά. Όπως αυτή – εκτός τικτοκ και άλλων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (Μ.Κ.Δ), του Αμερικανού βουλευτή στην Βουλή της πολιτείας της Φλώριντας, που στη ρητορική ερώτηση της αγορεύουσας βουλευτού των εργατικών Ατζι Νίξον, «Πόσοι ακόμη Παλαιστίνιοι νεκροί είναι αρκετοί» για να συγκινηθεί η παγκόσμια κοινότητα, απάντησε φωνασκών: «Όλοι τους»!
Τους θέλει όλους νεκρούς...
Στο ίδιο επίπεδο τόλμησαν να εκφραστούν σχολιάζοντας τις θέσεις μου δύο – τρεις άφρονες νεοΝΑΖΙ για να λάβουν τις ανάλογες απαντήσεις από τρίτους παρεμβαίνοντες.
Θα ήταν ναρκισιστικό ν’ αναφέρω τα εγκωμιαστικά σχόλια (μπορούν εξ άλλου να τα δούνε όσοι είναι χρήστες του τικτοτ). Θ’ αναφέρω μόνον τέσσερα (τα δύο ξενόγλωσσα) για να δούμε πως αυτός ο σεβασμός δεν έχει σβήσει:
– «Μπράβο, παππού»
– «Ο κόσμος χρειάζεται ανθρώπους σαν εσένα…»
– …δεν είστε ένας απλός άνθρωπος εσείς είστε ένας πραγματικός άνθρωπος»
– «Αυτός ο γέρος ξέρει τι λέει για να τον ακούει καθείς και να τον σέβεται».
Αυτά τα γηρατειά οι αρχαίοι Έλληνες τα τιμούσαν ιδιαιτέρως. Ο σεβασμός προς τους γέροντες συνιστούσε κοινωνική αξία· αρετή!
Τα γηρατειά θεωρούνταν ταυτόσημα με τη φρόνηση. «Γνώμαι δ’ αμείνους (ορθές, δίκαιες) εισί των γεραιτέρων, ο γαρ χρόνος δίδαγμα ποικιλώτατον» (Ευριπίδης).
Ενώ «χαρακτηριστικό της νεότητας είναι η δύναμη και η ομορφιά, των γηρατειών ο ανθός είναι η σωφροσύνη» σύμφωνα με τον Δημόκριτο
Ας τα ’χουμε αυτά κατά νου, χωρίς να ξεχνάμε και το αντίστροφο, του Ζαν Κοκτώ: Μπορεί μερικοί να γεννηθούν «γέροι», όπως και μερικοί να πεθάνουν στα γεράματα, νέοι».
Επιτρέψτε μου κι ένα δικό μου εκ πείρας γνωμικό και επαληθεύστε το στον περίγυρό σας: Οι νέοι ζουν με όνειρα· οι γέροι μόνο με αναμνήσεις, ενώ ώριμοι είν’ αυτοί που ζουν με όνειρα και αναμνήσεις!
1. «Γνωμικολογικόν»
