Άρθρα Κώστα Βενετσάνου

• Ελλάδα
• Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
• Τουρκία,
• Χίτλερ
• απειλή

«Ίσωςξαφνικά να βρεθώ στη Βιέννη μέσα σε μία μόνον νύχτα». Είχε δηλώσει ο Χίτλερ

του Κώστα Βενετσάνου

«Όλβιος όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν», Ευριπίδης (αποσπ. 910)

(Ευτυχής όποιος γνωρίζει την Ιστορία – μετά από μελέτη, έρευνα και περίσκεψη, βεβαίως, κατά την αληθή ερμηνεία).

Ευδαίμων, πλούσιος, ευτυχής ή δυστυχής αλήθεια, όποιος γνωρίζει την ιστορία, όταν αντικρίζει γύρω του όχι τους «απλούς» πολίτες, αλλά εκείνους που έχουν την ευθύνη των αποφάσεων, να την αγνοούν ή να την αντιπαρέρχονται επωμιζώμενοι τις αναπότρεπτες ενδεχομένως τρομερές συνέπειες για το λαό τους και τις «Θερμοπύλες» που έχουν αναλάβει να φυλάττουν, «δημοκρατικότατα» βεβαίως – βεβαίως!

«Επιμένω – λέει και ξαναλέει ο Ερντογάν – πως θα έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά...».¹

Ο Ερντογάν και οι «πασάδες» του έχουν γίνει πλέον κουραστικοί, αλλά δεν πρωτοτυπούν, όπως δεν πρωτοτυπούν και οι Αμερικανοί, οι Γάλλοι και οι Γερμανοί.

Εδώ ακριβώς υπεισέρχεται η Ιστορία, οι διδαχές της και η χρησιμότητά της.

«Αρκεί μια διαταγή μου και μέσα σε μια νύχτα όλα αυτά τα γελοία σκιάχτρα που φράζουν τα σύνορα θα εξαφανιστούν (...)

«Ίσως ξαφνικά να βρεθώ στη Βιέννη μέσα σε μία μόνον νύχτα». Είχε δηλώσει ο Χίτλερ στον Αυστριακό Καγκελάριο λίγο πριν την εισβολή του και προσάρτηση της Αυστρίας στο Γ’ Ράιχ της Γερμανίας, όπως επισημαίνει ο Τσώρτσιλ στην καταγραφή της ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου².

Κι ο Αυστριακός Καγκελάριος του είχε ψελλίσει πως «...αυτό θα οδηγήσει σε αιματοχυσία. Δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο...». Για να λάβει την κατηγορηματική απάντηση του Χίτλερ: «Να είστε σίγουρος ότι καμμιά δύναμη στον κόσμο δεν θα με εμποδίσει να εκτελέσω τις αποφάσεις μου.(...). Η Αγγλία δεν θα κουνήσει ούτε το δαχτυλάκι της. Και η Γαλλία; Λοιπόν δυο χρόνια πριν, όταν προελάσαμε στη Ρηνανία με μια χούφτα τάγματα – εκείνη τη στιγμή ρισκάριζα πράγματι πολλά. Αν η Γαλλία είχε αντιδράσει τότε, θα μας είχε αναγκάσει να αποσυρθούμε... Για τη Γαλλία όμως τώρα, είναι πλέον πολύ αργά!»

Και επήλθε άμεσα το μοιραίο. Για τους γνωρίζοντες λίγο την ιστορία, τα γεγονότα είναι γνωστά. Ο Χίτλερ είχε προχωρήσει σ’ ένα αποφασιστικό «ξήλωμα του ευρωπαϊκού πουλόβερ». Οι ψευδαισθήσεις των λαών και των ηγεσιών τους, οι φιλειρηνικές καλές διαθέσεις, μετά το αιματοκύλισμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πλην όμως ανερμάτιστες, οι κομματικές και προσωπικές αντιπαραθέσεις, οι εθνοτικές διαφορές και διεκδικήσεις, οι ιδεολογικές προκαταλήψεις, τα προσωπικά και ταξικά συμφέροντα, ο στείρος αντικομουνισμός έναντι της ΕΣΣΔ αλλά και κυρίως έναντι της Ρωσίας από τη Δύση, έστρωσαν το χαλί του Χίτλερ στον γερμανικό επεκτατισμό και μεγαλοϊδεατισμό, στον ΝΑΖΙσμό και στον Φασισμό, για να κυλήσει πάνω του το ποτάμι αίματος 60 εκατομμυρίων ανθρώπων (κατ’ άλλους 80), η δυστυχία, ο πόνος, η πείνα, η ένδεια και η ...προετοιμασία πολλών «μικρών» πολέμων με πιθανή κατάληξη, ο 4ος Παγκόσμιος πόλεμος «να γίνει με πέτρες», κατά τον Αϊνστάιν.

Τα συμπεράσματα δεν θέλω να ’ναι δικά μου. Ας είναι πιο έγκυρα κι αξιόπιστα, όπως αυτά του Τσώρτσιλ.

Ο αναίτιος πόλεμος

Έτσι τον χαρακτήρισε αυτός που τον έζησε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά, ως πρωταγωνιστής.

«Ουδέποτε στο παρελθόν έγινε κάποιος άλλος πόλεμος που θα μπορούσε ν’ αποφευχθεί τόσο εύκολα όσο αυτός», λέει στον πρόλογό του και εξηγεί με πολύ διπλωματικό τρόπο τα εγκληματικά λάθη και τις παραλείψεις που έκαναν η Αγγλία με πρωθυπουργό τον Τσάμπερλεν, η Γαλλία και οι Αμερικανοί αλλά και μικρότερα έθνη που επαναπαύονταν στο Διεθνές Δίκαιο και στις διμερείς Συνθήκες (Κοινωνία των Εθνών – ΚτΕ –, Συνθήκη των Βερσαλλιών, η Συνθήκη του Locarno κ.ά.).

Συνοψίζει ο Τσώρτσιλ στην κριτική των γεγονότων της εποχής – αλλά και κάθε εποχής που αλλάζουν μόνο τα ονόματα του θιάσου των πολιτικών, των στρατιωτικών και κατά περίπτωση των τοπωνυμίων:

«Το γεγονός ότι χρειάστηκε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο καθιστά εκείνους που είναι υπεύθυνοι, όσο έντιμα κι αν ήταν τα κίνητρά τους, υπόλογους ενώπιον της ιστορίας. Ας ανατρέξουμε στο παρελθόν για να διαπιστώσουμε τι ήταν αυτά που αποδεχθήκαμε ή απορρίψαμε διαδοχικά:

η Γερμανία αφοπλίστηκε στη βάση μίας επίσημης συνθήκης· η Γερμανία επανεξοπλίστηκε κατά παράβαση μίας επίσημης συνθήκης· (σας θυμίζει κάτι απ’ το σήμερα;) η αεροπορική υπεροχή, ή έστω η ισοδυναμία χάθηκε· η Ρηνανία καταλήφθηκε βίαια και η προετοιμασία της Γραμμής Siegfried ήταν η εξέλιξη· ο Άξονας Βερολίνου – Ρώμης καθιερώθηκε· η Αυστρία καταβροχθίστηκε και αφομοιώθηκε από το Ράιχ· η Τσεχοσλοβακία εγκαταλείφθηκε και καταστράφηκε με το Σύμφωνο του Μονάχου, η αμυντική γραμμή της πέρασε σε γερμανικά χέρια και το τεράστιο εργοστάσιο της skoda άρχισε να παράγει πολεμοφόδια για τις γερμανικές στρατιές· η προσπάθεια του Προέδρου Ρούσβελτ να σταθεροποιήσει ή να διευθετήσει την ευρωπαϊκή κατάσταση, με την παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών, αποκρούστηκε·

η αναμφισβήτητη προθυμία της Σοβιετικής Ρωσίας να συνταχθεί με τις Δυτικές Δυνάμεις και να φτάσει μέχρι το τέλος για τη σωτηρία της Τσεχοσλοβακίας αγνοήθηκε (...) δεν έγιναν δεκτές· όλα χάθηκαν».

Αλλά στην ιστορία θα επανερχόμαστε για να μας φωτίσει, μέσα απ’ το παρελθόν, για τα παρόντα και τα μελλούμενα.

――――――

1. Ερντογάν: Μια από τις καθημερινές απειλές, μετά από συνάντηση με τον Μπάιντεν, Μακρόν και Σουλτς πριν από ένα μήνα (16.11.22) ενώπιον διεθνών τηλεοπτικών ΜΜΕ, στο Μπαλί.

2. Ουίνστον Τσώρτσιλ: «Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδ. Γκοβόστης 2010 – ΒΗΜΑ 2022 τομ. Α΄, σελ. 208-209.

3. Ως άνω, σελ. 257.