ΟΙΚΟ λογικά και… παράλογα
Καθοριστική η συμβολή του τύπου στην επισήμανση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, ιδιαίτερα ανησυχαστικά τα φαινόμενα όχι μόνον της ρύπανσης του στερεού, υγρού και αέριου ορίζοντα, αλλά αυτά των κλιματολογικών αλλαγών και των κινδύνων που περικλείουν. Κίνδυνοι που, σε πολλές περιπτώσεις, είναι πλέον εμφανείς. Άνοδος της στάθμης της θάλασσας, - κινδυνεύουν να βυθιστούν οι Μαλδίβες – ακραία καιρικά φαινόμενα ιδιαίτερης έντασης, και καταστρεπτικότητας κλπ.
Καθοριστική η συμβολή του τύπου και στην ευαισθητοποίηση του κοινού: Ανακύκλωση, αναδασώσεις, κινητοποιήσεις.
Αυτή είναι η θετική πλευρά συμβολής του τύπου στην αφύπνιση του κοινού και τη δράση. Υπάρχει όμως και η αρνητική πλευρά η οποία εκδηλώνεται με το ίδιο το «σώμα» του τύπου. Την υλική του υπόσταση: το χαρτί.
Αν πάρετε στα χέρια σας μια κυριακάτικη – και όχι μόνο – εφημερίδα, και την (φυλλο)μετρήσετε και τη ζυγίσετε θα δείτε τι εννοώ και θα δούμε τι σημαίνει αυτό για το περιβάλλον.
Η εφημερίδα του παραδείγματος, μέρος του συγκροτήματος που δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία για το περιβάλλον, που φθάνει ν’ αναλαμβάνει και πρωτοβουλίες περιβαλλοντικών δράσεων, κυκλοφορεί με 128 σελίδες μεγάλου σχήματος (36χ58), συν δύο περιοδικά, συν 5 ένθετα διαφημιστικά ανάλογου μεγέθους και αναφέρομαι στην απλή έκδοση, όχι αυτή με τα CD, τα DVD και τις άλλες προσφορές. Βάρος; 920 γραμμάρια! Δηλαδή 0,92 του κιλού, παρά 80 γραμμάρια, 1 κιλό εφημερίδα!
Τι σημαίνει αυτό;
Αν το αναγάγουμε σε 1.000 αντίτυπα της εφημερίδας, όσες περίπου διακινούνται στην περιοχή της Βούλας – Βάρης – Βουλιαγμένης, αντιστοιχούν σε 1 τόνο χαρτιού, που για να παραχθεί χρειάστηκαν και κόπηκαν 3 τόνοι περίπου δένδρων, και καταναλώθηκαν 85 τόνοι νερού, για την παραγωγή 1 τόνου χαρτόμαζας.
«…Κατά τη διαδικασία της παραγωγής εκλύονται μεταξύ άλλων, οξείδια του αζώτου και του Θείου, ενώσεις του χλωρίου, σωματίδια και οξέα. Τα απόβλητα της χαρτόμαζας ελευθερώνουν στο περιβάλλον οργανοχλωριωμένες ενώσεις, διοξίνες, φουράνια και χλωροφόρμιο. Όλες τους είναι πολύ τοξικές με κορυφαίες τις διοξίνες που είναι επικίνδυνες ακόμη και σε δισεκατομμυριοστά του γραμμαρίου»1.
Και όλα αυτά όταν ο όγκος των εφημερίδων τις καθιστά προβληματικές όχι μόνο για την κατ’ επιλογή ανάγνωση, αλλά ακόμη και για το ξεφύλλισμα και το «ξεσκαρτάρισμα», ακόμη και για τους «εφημεριδοφάγους». Προβληματικές και για την προσωρινή αποθήκευση στο καθιστικό η αλλού, με οικογενειακές προστριβές «γεμίσαμε εφημερίδες» και για την απόρριψη. Και καλά να πάνε στους κάδους ανακύκλωσης… όταν υπάρχουν, όπου υπάρχουν.
Γιατί αν ανακυκλωθούν, «για κάθε τόνο – ανακυκλωμένο χαρτί – θα εξοικονομηθούν 18 δένδρα, 29 τόνοι νερού – τους 55 τόνους νερού δεν θα τους γλυτώσουμε – θα εξοικονομηθούν ακόμη 2 βαρέλια πετρελαίου (100-200 δολάρια) και οι εκπομπές αερίων ρύπων που θα μειωθούν κατά 75%» σε σχέση με την πρωτογενή παραγωγή χαρτιού1.
Πρέπει αν πούμε ακόμη ότι εκτός από την πολύ θετική ανακύκλωση υπάρχει και η σε πειραματικό ακόμη στάδιο αντί της ξυλείας – δέντρων, ως πρώτη ύλη παραγωγής χαρτόμαζας, χρήση του φυτού κενάφ, το οποίο σύμφωνα και με την ανακοίνωση του ΣΕΒΕ, δεσμεύει τριπλάσια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO2), σε σχέση με τα δένδρα. Συμβάλλει δηλαδή σημαντικά στον καθαρισμό της ατμόσφαιρας από το CO2.
Όμως η μεγάλη και αποφασιστική μείωση των δυσμενών επιπτώσεων και η μεγιστοποίηση των εξοικονομήσεων και ωφελημάτων, μπορεί να προέλθει από τον περιορισμό της καταχρήσεως, όχι της χρήσεως, περιττού και ενοχλητικού χαρτιού. Αν πραγματικά ενδιαφερόμαστε για την προστασία του περιβάλλοντος.
Απλός υπολογισμός μας οδηγεί στο ασφαλές και απλό συμπέρασμα ότι αν περιοριστεί κατά 50% η σπατάλη χρήσεως περιττού χαρτιού, θα περιοριστούν αυτομάτως και αντιστοίχως η κοπή δένδρων κατά 50% και επομένως κατά 50% οι στρεμματικές εκτάσεις αντίστοιχης δενδροκαλιέργειας, προς όφελος της φυσικής δασοκαλιέργειας, η κατασπατάληση νερού και ενέργειας κ.ο.κ.
Κι αν κάποιος μου αντιτάξει τα περί «πληροφόρησης, διακίνησης και αντιπαράθεσης των ιδεών», «πληρότητας» και «πολυδιάστασης», και άλλα τέτοια, θ’ αντιτείνω κι εγώ ότι όταν πάω ν’ αγοράσω ψωμί θέλω να πάρω «ψωμί». Δεν θέλω να «δοκιμάσω» και «ολικής αλέσεως», και κριθαρένιο και «γαλλικό» και ολίγον τσουρέκι, άντε και κανένα κουλουράκι, σύνολο 5 ευρώ! Θέλω «ψωμί» του ενός ευρώ. Τα υπόλοιπα θα ξεραθούν και θα μουχλιάσουν και δεν έχω και γουρουνάκια να τα φάνε.
Όταν λοιπόν παίρνω μια εφημερίδα, ας πούμε πολιτική, θέλω να μου ‘πει τα πολιτικά νέα της ημέρας – αν και τα έχω δει στην τηλεόραση – να δω σχόλια, άρθρα σχετικά με τα καυτά θέματα, άντε και κανένα ρεπορτάζ, και το πολύ και δύο κουβέντες για κάποια σπουδαία καλλιτεχνικά και αθλητικά θέματα. Τελείωσε. Άντε και κάποιες διαφημίσεις γιατί πρέπει να κερδίσει και η εφημερίδα.
Αν θέλω life style, ποιόν «αγόρασε» η τάδε ομάδα, τις επιδώσεις του δείνα, 4χ4 και τις ερωτικές προτιμήσεις της Πίτσας – Λίτσας, ε, ας αγοράσω τις αντίστοιχες θεματικές εφημερίδες. Δεν γίνονται όλα «σε πακέτο του ενός».
Δεν γίνεται στο κάτω –κάτω να πληρώνω σε 2 λίτρα γάλα, για την απλή έκδοση για να αγοράσω ό,τι δεν μου χρειάζεται και να τρώω το χρόνο μου στο ξεσκαρτάρισμα και να τα πηγαίνω τσάντες στην ανακοίκλωση, αφού έχω συμβάλλει στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος και στη στρέβλωση της οικονομίας, ενώ έχω διαβάσει στην ίδια εφημερίδα μερικά ρεπορτάζ και για το ένα και για το άλλο.
Εν κατακλείδι, «δάσκαλε που δίδασκες»: η ποσότητα παίζει καθοριστικό ρόλο. Το λίγο σημαίνει έλλειψη. Το επαρκές είναι ικανοποιητικό. Με το πολύ «μπουχτίζεις». Δημιουργείται υπερκορεσμός, σπατάλη, απώθηση. Ουκ εν τω πολλώ το ευ!
Αντί λοιπόν η πολιτεία να κατατείνει με κατάλληλες νομικές ρυθμίσεις, με κίνητρα και αντικίνητρα, με φορολογικές παρμβάσεις κλπ. στην αποθάρρυνση των εφημερίδων από την υπέρμετρη κατανάλωση χαρτιού, αντίθετα θεσμοθετεί υπέρ της αυξήσεως κατωτάτων ορίων, με τελείως απαράδεκτες «προδιαγραφές», όσον αφορά τις μικρές εφημερίδες, και μάλιστα σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας!…
Μια λύση, προ των πυλών ήδη, για το ευρύ κοινό, είναι η ηλεκτρονική ενημέρωση (internet), όπου υπάρχει μια ανεξάντλητη κατ’ ουσίαν πηγή δεδομένων (πληροφοριών, κρίσεων, διαλόγων, φωτογραφιών), ένας πλούτος αρχείων.
Απόδειξη του ισχυρισμού μου είναι η ίδια η εφημερίδα που κρατάτε στα χέρια σας. Κυκλοφορεί εβδομαδιαίως σε 7.000 έως 10 χιλιάδες αντίτυπα έντυπης έκδοσης. Στην ηλεκτρονική μας έκδοση, στην ιστοσελίδα μας, στο διαδίκτυο (internet) έχουμε άνω των 9 χιλιάδων επισκεπτών ήδη, με συνεχή ανοδική τάση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε την έντυπη έκδοσή μας, γιατί σεβόμαστε τους «εραστές» του χαρτιού, στους οποίους ανήκουμε κι εμείς, όπως και τους αναγνώστες που για διάφορους λόγους δεν έχουν πρόσβαση στο internet.
Σεβόμαστε για το περιβάλλον και τους δημοκρατικούς θεσμούς βεβαίως, αλλά προκρίνουμε την βιώσιμη συνέχεια της ανθρωπότητας και του οικοσυστήματος, από την άκρατη και άκριτη ανάπτυξη, χάριν του ιδιωτικού κέρδους, επί ζημία του κοινωνικού συνόλου.
–––––––––––––––
1. Γιαν. Φίλης, «Ελευθεροτυπία» 5/5/2009 σελ.8
