Τα αίτια του επιθετικού πολέμου
 γράφει ο: Κώστας Βενετσάνος

 

- «Ή η ανθρωπότητα θα τελειώσει τους πολέμους ή οι πόλεμοι θα αποτελειώσουν την ανθρωπότητα»

Δολοφονηθείς Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι

 

- «Η μεγάλη Καρχηδόνα ξεκίνησε τρεις πολέμους. Μετά τον πρώτο, ήταν ακόμα ισχυρή. Μεά τον 2ο ήταν ακόμα κατοικήσιμη. Μετά τον 3ο, ήταν αδύνατο να την εντοπίσεις»

Bertolt Brecht

 

- «Ένας πόλεμος αρχίζει όποτε θελήσεις, αλλά δεν τελειώνει όποτε θελήσεις να τον σταματήσεις»              Νικολλό Μακιαβέλλι

 

Θα μπορούσα να «γράψω» ένα άρθρο, δίχως να γράψω τίποτα δικό μου· απλά αντιγράφοντας γνωμικά! Κρίσεις που έχουν αναμφισβήτητη ισχύ αξιωμάτων· ρήσεις προσωπικοτήτων μεγάλου κύρους. Δεν μου πάει όμως. Κάπου θέλω να πω και τα δικά μου. Τόλμημα, αλλά και δικαίωμα· και κάποιας γνώσης και κάποιας εμπειρίας.

Έχω ζήσει έναν μεγάλο πόλεμο και μια εχθρική κατοχή ως παιδί. Έναν εμφύλιο, επιστράτευση. Ήμουν ακόμη στην πρώτη εφεδρεία με ειδική πρόσκληση.... Εξ άλλου, με την επιλογή των συγκεκριμένων γνωμικών, είναι φανερό ότι τα υιοθετώ. Άρα καθίστανται και δικά μου!

Ανοίγω μια παρένθεση (ως φοιτητής, είχα γίνει δεκτός, μέλος τριμελούς επιτροπής συμφοιτητών –τριών, από τον Γεώργιο Παπανδρέου – τον «γέρο της δημοκρατίας» - επί πρωθυπουργίας του, το 1965. Ενας συνάδελφος, που μίλησε πρώτος, όνομα και πράγμα «Κολτσίδας», του είπε ένα απόφθεγμα, που υπέθετε ότι το είχε πει, ως φοιτητής, ο Γεώργιος Παπανδρέου. Ο «Γέρος» του αντέταξε: «Καλό, αλλά δεν είναι δικό μου· το έχει πει ο Ελευθέριος Βενιζέλος».

Παρενέβην· «αφού το υιοθετείτε, κύριε Πρόεδρε, είναι πλέον και δικό σας». Με κοίταξε ανθυπομειδιώντας: «Εσύ κάνεις για πολιτικό», μου είπε. «Τι σπουδάζεις;»

Πολιτικές επιστήμες. Με ικανοποίησε, ίσως κιόλας με παρέσυρε, αλλά έκανε ένα μικρό λάθος· μου έλειπαν κάποια “προσόντα”: της κληρονομικότητας, της “κληροδοσίας” ακριβέστερα, των πολιτικών αξιωμάτων, και κυρίως τα γνωστά προσόντα του γυμνοσάλιαγκα)!

 

Κλείνω τη μεγάλη παρένθεση. Συγχωρήστε με, αλλά έχει κάποια διδακτική αξία. Επανέρχομαι στα γνωμικά του πολέμου και στο θέμα μας· τον πρωτογονισμό του πολέμου.

 

Ξεκινώντας την «ξυγγραφή» της ιστορίας του ο Θουκυδίδης, μας λέει ότι τέτοιος μεγάλος και καταστροφικός πόλεμος, σαν τον πελοποννησιακό, μεταξύ όλων των Ελλήνων και μερικών βαρβάρων, δεν είχε ματαγίνει1!

Σημασία και κοινωνιολογική αξία έχουν, όσα ως συμπεράσματα και ως ενδείξεις αναφέρει: «Τα παλιά χρόνια οι Έλληνες κι όσοι από τους βαρβάρους κατοικούσαν στα Ηπειρωτικά παράλια και εκείνοι στα νησιά, όταν άρχισαν να επικοινωνούν συχνότερα μεταξύ τους με πλοία, στράφηκαν στην πειρατεία, με αρχηγούς τούς πιο ικανούς που κίνητρό τους ήταν το ατομικό όφελος και η εξασφάλιση τροφής για τους αδύναμους. Έτσι, με επιθέσεις σε πόλεις που δεν είχαν τείχη και αποτελούνταν από οικισμούς, προέβαιναν σε αρπαγές και πορίζονταν τα προς το ζην ως επί το πλείστον με αυτό τον τρόπο χωρίς τούτη η πράξη να θεωρείται τότε ακόμη επαίσχυντη, απεναντίας, μάλλον τους έδινε και κάποια δόξα»!

 

Τα αίτια του επιθετικού πολέμου

 Όσα αναφέρει παραπάνω ο Θουκυδίδης ως προϊστορία και ως υπερβάλλουσα ανάγκη πρωτόγονων κοινωνιών, ενισχυμένα με την πλεονεξία και την απληστία έχουν ως συναφές χαρακτηριολογικό αποτέλεσμα την ανάπτυξη του ναρκισσιστικού πάθους της καθ’ υπερβολήν ιδιοκτησίας. Το πλεονάζον· το καταφανώς πέραν των αναγκών και της εξασφάλισης. Αυτό που σου δίνει την αίσθηση της δύναμης και την ψευδαίσθηση της αιωνιότητας. Την αυταπάτη ακόμη της αξίας και της σπουδαιότητας.

Το πάθος αυτό· της ιδιοκτησίας, όταν μεταβάλλεται από ατομικό σε συλλογικό πάθος, σ’ επίπεδο έθνους ή κράτους, έστω με την ιεραρχία της κοινωνικής πυραμίδας, μεταλλάσσεται ποιοτικά και καθίσταται πλέον πολύ επικίνδυνο.

 

Αυτή η πρωτόγονη ροπή της αρπαγής του μόχθου και της αποταμίευσης όσων μοχθούν και παράγουν, από τους δυνατούς και επιτήδειους ή από τους στερημένους ή ζηλόφθονους, σε ατομικό ή ολιγομελές επίπεδο συμμορίας ή εταιρείας, κατά περίπτωση με τις εγκληματικότητες και τους πολέμους κλίμακας, - μικρούς πολέμους – εγκληματικών πράξεων ή νομιμοποιημένων – νομιμοφανών και παραλλαγμένων σε “οικονομικούς πολέμους”, ανταγωνισμών κ.λπ. μεταλλάσσονται ποιοτικά σ’ επίπεδο κρατών σ’ εχθροπραξίες, σε εκβιαστικές συνθήκες υφαρπαγών, σε ακραίες περιπτώσεις σε πολεμικές συρράξεις. «Ο ανθρώπινος ιδιοκτησιακός πολιτισμός είναι η αποθέωση της ανθρώπινης βαρβαρότητας», λέει ο διδάκτωρ φιλοσοφίας και καθηγητής Δημ. Τσαρδάκης, στο θαυμάσιο βιβλίο του «Όταν ο Αδάμ δάγκωσε το μήλο»3 και συμπληρώνει: «...το καπιταλιστικό – ναρκισσιστικό σύστημα αναπαράγει και αναπτύσσει την πλεονεξία, τον ανταγωνισμό, την εκμετάλλευση και την επιθετικότητα στον κόσμο»3. Μ’ άλλα λόγια την καταπίεση, την εκμετάλλευση και τους πολέμους!» (Και δεν είναι κομμουνιστής).

Αλλά εγκυρότερα, τα ’χει πει πιο πριν ο μέγας και θαυμαστός φιλόσοφος Πλάτων: «Δια την των χρημάτων (πραγμάτων – υλικών αγαθών) κτήσιν πάντες οι πόλεμοι γίγνονται». Και το πετρέλαιο είναι «χρήμα» - υλικό αγαθό.

Αυτό, με πρωτόγονη μανία κυνηγάει ο Ερντογάν με όσους εκφράζει. Τον χαρακτηρίζει μια αρχέγονη βαρβαρότητα. Ενα φαινόμενο κοινωνικού πρωτογονισμού. Ένας ανθρωπολογικός κοινωνικός αταβισμός, όπως ονομάζεται στη βιολογία η επανεμφάνιση πρωτογονικού χαρακτηριστικού, που είχε εξαφανιστεί, ή είχε υποβαθμιστεί εξελικτικά. Και χτυπάει τα τύμπανα του πολέμου, κι όχι μόνο, από Λιβύη ως το Ναγκόρνο –Καραμπάχ και τη Συρία μέχρι την Κύπρο και την Ελλάδα...

 

«Γλυκύ δ’ απείρω πόλεμος, (φαίνεται γοητευτικός ο πόλεμος σ’ αυτούς που δεν έχουν την εμπειρία του), μας λέει ο Πίνδαρος, «και σ’ αυτούς που δεν πρόκειται να τον δοκιμάσουν προσωπικά», να προσθέσω, αν μου επιτρέπει. Γιατί δεν είναι μόνο αυτά που λένε αυτοί και άλλοι κι ο Μακιαβέλλι, αλλά και όσα συμπληρώνει ο Μέγας Ναπολέων4 πως «Απ’ τη φύση της η έκβαση μιας μάχης είναι αμφίβολη», και σ’ έναν πόλεμο δεν υπάρχουν αλώβητοι νικητές!

Αλλά η αλαζονεία θολώνει το νου και το βλέμμα και η υπεροψία της εξουσίας οδηγούν στην καταστροφή και τη βαρβαρότητα και πιθανότατα στην οδό της απώλειας, εκείνους που νομίζουν πως κάτι που αρχίζει ευχάριστα και με καούς οιωνούς, θα ’χει και το προσδοκώμενο ευχάριστο και επωφελές αποτέλεσμα. Η ιστορία δείχνει πως σχεδόν πάντα, στο τέλος, διαψεύδονται.

 


 

1. Θουκυδίδης: ΙΣΤΟΡΙΑ, βιβλ. Α΄1

2. Ως άνω βιβλ.Α΄

3. Δ. Τσαρδάκης: «Όταν ο Αδάμ δάγκωσε το μήλο», εκδ. ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΣ, 2014, σελ. 103.

4. Ν. Μακιαβέλλι: «Ο ΗΓΕΜΟΝΑΣ σχολιασμένος από τον Ναπολέμοντα Βοναπάρτη», εκδ. ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΣ.

Κώστας Βενετσάνος

 

Προτεινόμενο Video

Διαφήμιση

Επισκέπτες σε σύνδεση

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 202 guests και κανένα μέλος