Βρισκόμαστε στο 323 π.Χ. Έχει  φύγει από τη ζωή  ο μέγας Αλέξανδρος. Οι διάδοχοί του  τώρα αντιμάχονται για την κληρονομιά του. Οι ιδέες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αυτή τη δύσκολη  περίοδο στέκονται ανίκανες σαν φιλοσοφίες  να καλύψουν τα  καθημερινά  ερωτήματα του πολίτη. Εκ των πραγμάτων νέες φιλοσοφικές σχολές αναδεικνύονται με ιδρυτές τον Επίκουρο, τον Ζήνωνα και τον Πύρρωνα.
Τα υπολείμματα της διαμελισμένης και μόλις προ ολίγου κραταιάς αυτοκρατορίας, και ιδιαίτερα  στην Ανατολή, έχουν δώσει ένα έτοιμο, ομοιογενές και γόνιμο γεωπολιτικό  υπόβαθρο για να ξεκινήσουν οι νέες ιδέες του  ελληνικού φιλοσοφικού στοχασμού, σε αυτή την περίοδο που ονομάζομε Ελληνιστική ή Αλεξανδρινή. (323-31 π.Χ).  Η δημιουργία της φιλοσοφίας κατά τον Διογένη τον  Λαέρτιο, έχει ρίζα ελληνική. Αλλά και η λέξη “φιλοσοφία” σαν όρος ειπώθηκε για πρώτη φορά από τον Πυθαγόρα. Στις χώρες της Ανατολής είχε από παλιά αναπτυχθεί “φιλοσοφία”  στην προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις στα προβλήματα του ανθρώπου. Από αυτή  όμως τη φιλοσοφία της Ανατολής, όλες οι λύσεις δίνονταν  με την υποταγή  σε ένα  θεοκρατικό δογματισμό.   Αντίθετα, η ελληνική  φιλοσοφία, υπηρετούσε  πάντοτε την  ελεύθερη  - χωρίς στράτευση σκέψη -, μαζί και την αέναη αναζήτηση και έρευνα.                                                                                           
Στο έδαφος, το  στρωμένο  από τον μεγάλο Αλέξανδρο,  που είχε  τα ίδια  γλωσσικά, πολιτικά, πολιτιστικά αλλά και  κοινωνικά  προβλήματα,  εύκολα η ελληνική  φιλοσοφία  ήρθε, πάτησε, μεγάλωσε,  στέριωσε και  το ελληνικό πνεύμα βγήκε από τον στενό γεωγραφικό ελλαδικό χώρο και έγινε  παγκόσμιο κτήμα.
Στην Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων  στην Αίγυπτο, στην Αντιόχεια των Σελευκιδών στη Συρία,  αλλά και  στη Σμύρνη και στην Πέργαμο, μετεμφυτεύονται οι κοινωνικοί θεσμοί της ηπειρωτικής Ελλάδος, ακμάζουν τέχνες και ειδικές επιστήμες και προσπαθούν να επισκιάσουν την Αθήνα. Στην Αθήνα τα πράγματα δεν βαίνουν καλώς.  Ο Αθηναίος πολίτης νοιώθει ότι έχει γίνει ξένος στην πατρίδα του. Πρωτύτερα με την ψήφο του αποφάσιζε αυτός για  την Πόλη του, αλλά και η Πόλη του τον προστάτευε. Τώρα ένας ξενόφερτος κυβερνήτης, αποφασίζει για εκείνον. Ο Αθηναίος  δεν έχει    γνώμη  δική του,  που να ακούγεται.  Δεν έχει πια  λόγο δικό του.  Με  το κεφάλι σκυμμένο, δυστυχισμένος   διερωτάται: «Τελικά ποιός είμαι εγώ. Τι κάνουν για μένα οι θεοί μου; Γιατί δεν με προστατεύουν; Για ποιά πόλη να ενδιαφερθώ, αφού όλα  και όλοι είναι εναντίον μου. Κανείς δεν με σέβεται. Κανείς δεν μεριμνά για μένα. Καιρός πια είναι από εδώ και εμπρός να κοιτάζω και να φροντίζω μοναχά των εαυτό μου».
Και τότε έρχονται οι Επικούρειοι, οι Στωίκοί και οι Σκεπτικοί  αυτόκλητοι, αλλά και από την  δημιουργηθείσα ανάγκη αρωγοί, να δώσουν τα δικά τους γενικά  απαντήματα. «Εκείνο  που έχεις να κάνεις, είναι να φροντίζεις μοναχά τον εαυτό σου.  Φρόντισε να  είσαι ήρεμος. Να είσαι εγκρατής. Να είσαι αυτάρκης, Να  μην υποτάσσεσαι στη μοίρα σου, να την κοροϊδεύεις   Να έχεις εσωτερικό βίο, αδέσποτο· δηλαδή μια ζωή χωρίς αφέντη». 
Και ο Επίκουρος συμπληρώνει:
«Αυτό που εμποδίζει την ευτυχία του ανθρώπου, είναι η επιθυμία και ο φόβος. Η επιθυμία είναι απεριόριστη, γιατί πάντα υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στους στόχους μας και σε αυτό που επιτυγχάνομε. Ο φόβος, γιατί διαταράσσει την ηρεμία του νού μας.  Γι΄ αυτό πρέπει να ελέγχομε τις επιθυμίες μας. Πρέπει να αποδιώχνομε το φόβο του θανάτου και τον τρόμο των θεών». 
Ο Επίκουρος πίστευε ότι η ανθρώπινη δυστυχία οφείλεται στις εσφαλμένες δοξασίες,  οι οποίες επικρατούσαν στον κόσμο της εποχής του, σχετικά με τους μυθικούς θεούς, το πεπρωμένο,  την ψυχή και τα πράγματα που έχουν αληθινή αξία για τη ζωή. Η αμφισβήτηση που έτρεφε προς τους τότε θεούς, μαζί με τις περί ψυχής θέσεις του, τον έφεραν σε αντιπαλότητα με τους Στωϊκούς και αργότερα ενόχλησαν τους χριστιανούς, οι οποίοι χωρίς να ενσκύψουν προσεκτικά στο όλο φιλοσοφικό του πιστεύω, ίσως και εσκεμμένα, τον κατέγραψαν σαν πολέμιο. Έσπευσαν μάλιστα όλοι μαζί, να του καταλογίσουν οργιαστικές συγκεντρώσεις και συμπόσια, έκφυλες μυστικές τελετουργίες και άλλα συναφή, όταν όλα αυτα δεν επαληθεύονται, αλλά και διαψεύδονται από τη διασωθείσα βιβλιογραφία.
Ο Επίκουρος ήταν ένας εγκρατής, αυτάρκης άνθρωπος, φιλάσθενος, λιτοδίαιτος.  Απείχε πάσης εκτροπής, πίστευε στην ψυχική ηδονή, που προκύπτει από την κάθε είδους απόλαυση, όταν αυτή  απομακρύνει τον πόνο, ενώ συνάμα  ετόνιζε  ότι  καταλήγει σε πόνο κάθε  εκτροπή από την συγκρατημένη ηδονή. Αλλά για όλα αυτά που αναφέρονται στο ηθικό μέρος της διδασκαλίας του, στις περί θεών απόψεις του, στην κοσμοθεωρία του, αλλά  και στη δική του φιλοσοφική θέση στη θεωρία του ατόμου, θα μιλήσομε στα  επόμενα άρθρα.
Ας προσθέσω όμως τώρα, ότι αυτή η θέση και οι απόψεις  του επάνω στην ατομική θεωρία, αναπτύσσονται  σε ειδικά γι’ αυτόν  αφιερωμένο κεφάλαιο στο βιβλίο του Ilia Prigogine: «Το Τέλος της Βεβαιότητας - Χρόνος Χάος και Νόμοι της Φύσης».  Να σημειωθεί ακόμα, ότι το κεφάλαιο αυτό υπό τον τίτλο “το Δίλημμα του Επίκουρου”, αρχίζει από τη σελίδα 25 και τελειώνει στη σελίδα 69,  ήτοι καταλαμβάνει 44  ολόκληρες σελίδες, το δε όλο βιβλίο σε κείμενο, χωρίς τη βιβλιογραφία αριθμεί μόνο 272 σελίδες.
Σε αυτό το βιβλίο, το  όνομα του Επίκουρου, ακόμα  καταγράφεται δίπλα  στ΄ όνομα και τις θέσεις του  διεθνώς γνωστού Stephen Hawking και άλλων συγχρόνων κοσμολόγων.
Αυτά για να δείξω πόσο τον αδικούν οι εναντίοι,  όταν του καταλογίζουν, αυτά που του καταλογίζουν.  Πριν όμως από όλα αυτά, στο  επόμενο άρθρο θα ασχοληθούμε με το βιογραφικό του σημείωμα και τη σχολή του· τον Κήπο του. 

――――――
1) Ilya  Prigogine “Το Τέλος της Βεβαιότητας”, Εκδ. Κάτοπτρο
2) A. J. Festugiere: “Ο Επίκουρος και οι Θεοί του”, Εκδ. Θύραθεν                                                                 
3) D. Hutchinson: “Επίκουρος”, Εκδ. Θύραθεν
4) A. A. Long: “Η Ελληνιστική Φιλοσοφία”,  Εκδ. ΜΙΕΤ
5) Διογένης Λαέρτιος, “Βίοι φιλοσόφων”,  Εκδ. Γεωργιάδη
6) Αλ. Α. Χρύσης: “Ο Μαρξ της εξέγερσης στον Κήπο του Επίκουρου”, Εκδ. Γκοβόστη
7) Λουκρήτιος: “DE Rerum Natura”, Εκδ. ΜΙΕΤ
8) R. W. Sharples: ”Στωϊκοί, Επικούρειοι, Σκεπτικοί”, Εκδ Θύραθεν.

Προτεινόμενο Video

Διαφήμιση

Επισκέπτες σε σύνδεση

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 80 guests και κανένα μέλος