Ξεφυλλίζοντας την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»  της "Εκδοτικής",  έπεσα στο κεφάλαιο που αφορά, το αρχαίο Αθηναϊκό πολίτευμα.   Ο Δράκοντας και ο Σόλωνας, αυστηροί μα δίκαιοι νομοθέτες...

 

H Βουλή των Πεντακοσίων της Αθηναϊκής πολιτείας σε παράλληλη σύγκριση

 

Ξεφυλλίζοντας την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»  της "Εκδοτικής",  έπεσα στο κεφάλαιο που αφορά, το αρχαίο Αθηναϊκό πολίτευμα.   Ο Δράκοντας και ο Σόλωνας, αυστηροί μα δίκαιοι νομοθέτες,  έβαλαν τις βάσεις της λειτουργίας μιας δημοκρατίας,  που στόχευε στη δικαιοσύνη, στη νομική ισότητα και στην προστασία του αδύνατου λαού. Κι εκείνο που μου έκανε  εντύπωση, είναι  ότι   τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. είχαν  δώσει  στην τάξη των εργαζομένων, - "των θητών" όπως αποκαλούσαν τους προλετάριους - εκείνα  τα πολιτικά  δικαιώματα,  για τα οποία η "Τρίτη τάξη" των Γάλλων το 1789 μ.Χ.  αγωνίστηκε και με  κοινωνική αιματηρή επανάσταση κατάφερε να τα αποκτήσει...

 

Ξεφυλλίζοντας λοιπόν την Ιστορία, το μάτι μου σταμάτησε στο «η Βουλή των Πεντακοσίων». Η Βουλή, ήταν ο προστάτης του πολιτεύματος και ο παραστάτης της Εκκλησίας του Δήμου. Εκεί, γινόταν  η επεξεργασία όλων των θεμάτων, καθώς και των νόμων, που επρόκειτο  να έρθουν για συζήτηση  στον Δήμο. Δηλαδή στη  Βουλή, γινόταν η προετοιμασία  και η Εκκλησία  του Δήμου αποφάσιζε. Η δουλειά της Βουλής, δεν σταματούσε εδώ. Είχε στη δικαιοδοσία της και την εποπτεία και τον έλεγχο  των αρχών της πολιτείας. Συγχρόνως ήταν υποχρεωμένη και μπορούσε να παρακολουθεί την εκτέλεση των αποφάσεων της Εκκλησίας. Λογικό λοιπόν ήταν, η επιλογή αυτών των αντιπροσώπων,  να γινόταν  με πολύ προσεκτικό  τρόπο  και βάσει  κανόνων καθορισμένων και  ομόφωνα θεσπισμένων:

Έπρεπε η ηλικία τους, να είναι  τουλάχιστον τριάντα ετών και να είναι γνήσιοι πολίτες. Η εξουσία τους, διαρκούσε ένα χρόνο μονάχα. Η Αθήνα ήταν χωρισμένη σε δέκα Φυλές. Κάθε χρόνο, κάθε μια Φυλή, πρότεινε μέσω   των  δήμων τους, εκατό  πολίτες - που τους έλεγαν "πρόκριτους". Από τους εκατό, με κλήρο  αναδεικνύονταν, οι πενήντα. Έτσι λοιπόν, οι δέκα Φυλές, έβγαζαν 500 βουλευτές. Οι υπόλοιποι  που έμεναν  επιλαχόντες, ήταν η εφεδρεία για ώρα απρόβλεπτης ανάγκης. Οι ευθύνες ήταν μεγάλες,  ο  μισθός του βουλευτή  πολύ χαμηλός(!) και η απασχόλησή του πολύωρη και ιδιαίτερα επίπονη.  (Προφανώς η Βουλή δεν ήταν υπνωτήριο σώματος και ιδεών και προτάσεων), γι' αυτό και μόνον όσοι είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κοινά,  έμπαιναν στο χορό (δεν την είχαν επαγγελματικό αποκούμπι). Επειδή δε η θέση του βουλευτή, για τη λειτουργία  της πολιτείας, ήταν εξαιρετικά  μεγάλη και υπεύθυνη, ο κάθε βουλευτής πριν αναλάβει υπηρεσία  περνούσε  από ειδικό έλεγχο προσόντων και προϋποθέσεων, υποβαλλόταν σε αυστηρή δοκιμασία, σε ένα ξεσκόνισμα και καταγραφή  προσωπικότητας  και  ατομικού και οικογενειακού    μητρώου: Γινόταν πιστοποίηση αν ήταν  γνήσιος πολίτης, αν ήταν έντιμος, αν  πλήρωνε τακτικά τους φόρους του στο κράτος, αν ήταν ευσεβής προς τους θεούς. Βασική προϋπόθεση  ήταν να είχε πάρει μέρος σε εκστρατείες(!) και να σέβεται τους γονείς του.  Εάν  εκπλήρωνε όλα τα παραπάνω τότε και μόνο ετύγχανε της ψήφου, δηλαδή του δικαιώματος να ορκισθεί. Άνθρωποι ανέντιμοι με  ύποπτο και όχι καθαρό και με  άγνωστο παρελθόν, δεν προεκρίνοντο από τις Φυλές τους(!), που αυτές αποτελούσαν και εγγύηση(!) συστατική για το ήθος και την προσωπικότητα του προτεινόμενου.

Ο κάθε υπεύθυνος προϊστάμενος, έπρεπε να ξέρει ποιον έβαζε  να συνυπηρετεί τα συμφέροντα της πολιτείας(!). Σαφές είναι ότι σε μια κυβέρνηση,  η ευθύνη είναι συλλογική. Δεν παύει  όμως να είναι και ατομική. Ο συμπράττων στην εξουσία, ποτέ δεν απαλλάσσεται ατομικά. Αυτό το είχε καλά εμπεδώσει ο Κλεισθένης,  που τόνισε και την εξατομίκευση της συλλογικής ευθύνης, εισαγάγοντας το θεσμό του εξοστρακισμού.  Για  τους επιλεγέντες που επέδειξαν ανικανότητα προβλέπονταν και ποινές.  Αυτός δε ο φόβος, απέτρεπε  πολλούς να  ασχοληθούν υπεύθυνα με τα κοινά.  Η Βουλή πρότεινε τον νόμο, η Εκκλησία επεκύρωνε και νομοθετούσε και οι άρχοντες εκτελούσαν τις αποφάσεις. Οι Αρχοντες εκλέγονταν δια κλήρου.  Εκαλούντο "Επώνυμοι" και η εξουσία τους κρατούσε επί ένα έτος. Η εκλογή τους γινόταν δια κλήρου. Έσερναν όμως την καχυποψία του λαού,  όσον αφορά την ακεραιότητα τους και γι' αυτό  βρίσκονταν κάτω από μια συνεχή επιτήρηση.

Στον τίτλο του άρθρου γράφω   "Βουλή σε παράλληλη σύγκριση". Προφανώς  καταλάβατε ότι εννοώ παράλληλη σύγκριση με τη σημερινή Βουλή.

Με τη χθεσινή και τη σημερινή εικόνα των πολιτικών και "επιφανών" ανδρών μας. Αυτή  όμως την παράλληλη σχέση και σύγκριση, σας καλώ να την αναζητήσετε εσείς. Εγώ αναφέρθηκα μόνο στο ένα σκέλος.

 

Πάντως, αυτό το: "δεν τον ήξερα και λάθος έκανα  γι'  αυτόν που έχω προτείνει  για τη διακονία  του έθνους", που ακούγεται σήμερα,  ηχεί κωμικά και με πολλά ερωτηματικά. Ποια; Αναζητήστε τα. 

                                                                             γιάννης κορναράκης του μάνθου

 

-------------

Βοηθήματα:

1) "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" Εκδοτική Αθηνών.

2)  J. Romily: Η έξαρση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα. Graal / Το Άστυ. 2006

3) R. Cohen:  Αθηναϊκή Δημοκρατία. Εκδόσεις Ειρμός. 1992.

4) Gow-Reinach : Αθήνα.  Εκδ. Ελευθερουδάκης, 1930.

5) W. Schueller: Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας. Μορφ.Ίδρ.Εθνικής Τραπέζης1999

6)  Ελληνική Τηλεόραση: Εικόνες  από την Ελλ.  Βουλή και ειδησεογραφικά δελτία.