Αυτό με δυό λόγια  θα πεί- το επαναλαμβάνω για να γίνει απόλυτα κατανοητό-  ότι όλοι οι άρχοντες  μόλις έληγε η θητεία τους, έπρεπε υποχρεωτικά να  δίνουν εξηγήσεις στο λαό τι έκαναν και  τι δεν έκαναν από αυτά που έπρεπε και είχαν υποσχεθεί πως θα κάνουν.  Η λογοδοσία αυτή ονομαζόταν “Εύθυνα”  και αφορούσε μόνο τις δημοσίου συμφέροντος υποθέσεις . Η “Εύθυνα” δινόταν  απέναντι στην Εκκλησία του Δήμου, δηλαδή στον ίδιο το λαό, μέσα σε ένα μήνα  από τη λήξη  της θητείας. Στους άρχοντες που όφειλαν να υπακούσουν στην διαδικασία της λογοδοσίας  απαγορευόταν η έξοδος από την Πόλη. Αν έφευγαν,  αυτόματα εδημεύετο η περιουσία τους. Αλλά και κάθε Αθηναίος πολίτης είχε το δικαίωμα να αμφισβητήσει τη λογοδοσία του άρχοντα, φυσικά με τεκμηριωμένα και σοβαρά επιχειρήματα. Τότε ο άρχοντας δικαζόταν για παρατυπίες ή κακή διαχείριση  του δημοσίου συμφέροντος. Η δίκη ήταν και έμεινε γνωστή με το όνομα “Αλογίου Δίκη”.

Από τα παλιά χρόνια, η απλή λογική πρέσβευε, ότι η διαχείριση του δημόσιου συμφέροντος, από τα εκλεγμένα πολιτικά πρόσωπα έπρεπε να ελέγχεται και ανάλογα να επαινείται, να ψέγεται ή να τιμωρείται.

Οντως στη σκέψη του κάθε  πολίτη, η διασπάθiση του δημόσιου χρήματος αποτελεί και σήμερα ποινικό αδίκημα.  Ομως οι ‘’εκλεγμένοι’’  από εμάς  και τονίζω από εμάς, με διάφορα τερτίπια και επινοήματα,  μας επέβαλαν τον όρο  πολιτική ευθύνη. Δηλαδή δεν είναι ποινικό αδίκημα το να σπαταλάς το δημόσιο χρήμα “ελαφρά τη καρδία’’, επιπόλαια και πολλάκις ιδιοτελώς, αλλά πολιτικό αδίκημα που απαλλάσσεται  της όποιας καταδίκης. Το χάλι αυτό της δημοκρατίας ο Αριστοτέλης το είχε διαβλέψει. Καίτοι συντηρητικός παραδεχόταν πως η δημοκρατία είναι η καλύτερη από τα υπάρχοντα πολιτεύματα, αλλά τόνιζε ότι σ΄αυτή  κυριαρχούν οι  δημαγωγοί, οι οποίοι εξαπατούν τον λαό και εξυπηρετούν όχι τα  κοινά συμφέροντα,   αλλά τα δικά τους· τα προσωπικά, τα ιδιοτελή.

Ακόμη τόνιζε πως η  ισοτιμία,  που συνιστά την αρχή της δημοκρατίας, ενέχεται σ’ αυτή την κατάσταση, διότι  δημιουργεί εύλογα το δικαίωμα  στους κατ’ αξία καλύτερους, να διαμαρτύρονται, να θεωρούν τους εαυτούς τους αδικημένους αλλά ακόμη και να  πιστεύουν ότι δικαιούνται και ηθικά να παρεκτρέπονται. Η αλήθεια βέβαια είναι  ότι μια πραγματική αριθμητική ισοτιμία ίσως θα μπορούσε να εφαρμοσθεί σε μια μη ανταγωνιστική ‘’Κοινωνία φίλων’’ όπως τη βλέπει και τη δέχεται ο Πυθαγόρας. Δυστυχώς όμως, στη δομή των ανθρωπίνων κοινωνιών, υπάρχουν ανισότητες· ανισότητες  ταξικές, κοινωνικές, οικονομικές. Σ’ αυτές, το ίσο  αστικό δίκαιο που δήθεν  εφαρμόζεται,   οξύνει κατά τον Μάρξ παρά αμβλύνει τις αντιθέσεις, γιατί κατ΄ ανάγκη αδικεί τους αξίους. Έτσι σ’ αυτές τις δημοκρατικές κοινωνίες, οι πολίτες νοιώθουν έντονα τον ρωμαϊκό διαχωρισμό σε πατρικίους και πληβείους, όσον αφορά τα δικαιώματα στη ζωή. Διαβιούν μια  κατάσταση κοινωνική που πόρρω απέχει από το ‘’μόττο’’ του Κλεισθένη, που διακήρυττε την ισοτιμία μεταξύ  πλουσίων και φτωχών.

Στις δημοκρατικές μας κοινωνίες  οι πολίτες νοιώθουν να είναι εγκλωβισμένοι,  αφού αναγκάζονται να δέχονται την απαξίωση, για τις γινόμενες παρεκτροπές που αφορούν το δημόσιο συμφέρον, επενδυμένες με νομιμοφανείς δικαιολογίες. Τις παρεκτροπές που σε παλιές  εποχές  θα επέφεραν την  “Αλογίου Δίκην’’.

Κάποτε όμως αυτό το κράτος ‘’των συνεταίρων’’ θα πρέπει να καταλυθεί. Ήδη έχουν ανοίξει οι ασκοί του Αιόλου. Τα μηνύματα έρχονται, αλλά εμείς ‘’τυφλοί στα ώτα και τον νούν’’ δεν θέλομε να τα συλλάβομε. Τα μηνύματα  μιάς  αποτρόπαιης επαναστατικής  βίας, που δεν γνωρίζει ανθρωπισμό. Τα μηνύματα της βίας ‘’του κακού επαναστάτη’’, γιατί όπως λέει ο Λένιν «ο καλός επαναστάτης πρέπει να κλαίει επάνω στα θύματα του και να μη θριαμβολογεί».

Κανένα όμως χθές δεν ήταν καλύτερο από το σήμερα, αλλά και κανένα  αύριο δεν θα πρέπει να είναι χειρότερο από το σήμερα. Και αυτό θα γίνει μόνο αν πάψομε να παραμένομε  γονατιστοί. Η αντίδραση δεν είναι μόνο η βίαιη. Είναι και η ειρηνική  αντίδραση του Γκάντι. Και ίσως αυτή να είναι και η πιο διαχρονικά αποτελεσματική.

–––––––––

* Πιέρ Ζοζέφ Προυντόν: Γάλλος φιλόσοφος

**Πρύτανις: Άρχοντας Διοικητής.

***Ιππαρχος: αρχηγός ιππικού

Βοηθήματα

1) Αριστοτέλης: “Αθηναίων Πολιτεία’’ Εκδ. Κάκτος 1993

2) Β. Ραφαηλίδης: ‘’Η Μεγάλη περιπέτεια του Μαρξισμού ’ Εκδ. 21ου

3) Γ. Ρούσης ‘’Το Κράτος’’ Εκδ. Γκοβόστης

4) Γ. Ρούσης ‘’Σύγχρονη επαναστατική διανόηση’’ Εκδ. Γκοβόστης