• αλληλεγγύη
• φιλελληνισμός

Η μνήμη του Λόρδου Βύρωνα παραμένει ζωντανή και το μήνυμά του διαχρονικό

γράφει ο Χρήστος Κοντοβουνίσιος*

Η 19^η Απριλίου ημέρα θανάτου του Λόρδου Βύρωνα, 19-4-1824 στο Μεσολόγγι, καθιερώθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 130/2008 (ΦΕΚ 191/Α/19.9.2008) ως Ημέρα Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης.

Όπως προβλέπει το προεδρικό διάταγμα, διεξάγονται εκδηλώσεις στις έδρες των νομών και των επαρχιών, τελούνται δοξολογίες, κατατίθενται στεφάνια και εκφωνούνται  ομιλίες. Ομιλίες που κάθε φορά, αναζητούν τον ορισμό και το περιεχόμενο του όρου Φιλελληνισμός.                                                                                                                                                                          

Ο μεγάλος ποιητής και φιλέλληνας Λόρδος Βύρων (1788-1824) υπήρξε υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι ένας από τους πρώτους που ύψωσαν τη φωνή τους, κατά της κλοπής των Γλυπτών του Παρθενώνα από τον Έλγιν.                                                                                                                      

Στην ποίηση του Βύρωνα περιέχονται ισχυρά μηνύματα κατά των φυλετικών διακρίσεων, εναντίον κάθε τυραννίας και υπέρ της ελευθερίας σε όλο τον κόσμο.

Η μνήμη του Λόρδου Βύρωνα παραμένει ζωντανή και το μήνυμά του διαχρονικό. Αγωνίσθηκε και θυσιάστηκε για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας, και ταυτόχρονα απέδιδε στον εαυτό του τον τίτλο «πολίτης του κόσμου», συνδυάζοντας τον φιλελληνισμό με την υπεράσπιση οικουμενικών αξιών.

                                                                          ***

Μεγάλο και βαθιά ιστορικό και συγχρόνως πολιτικο/κοινωνικό το θέμα του φιλελληνισμού, θα υπογραμμίσουμε επιγραμματικά και με βάση αναγνωρισμένες ιστορικές έρευνες τις κινητήριες δυνάμεις που τον ανέδειξαν και καθιέρωσαν ιστορικά στην Ευρώπη, στην Αμερική, αλλά και σε άλλες οργανωμένες κοινωνίες της εποχής, ως ένα διαχρονικό, ιδεολογικό και δημοκρατικό κίνημα που συναρτάται και συνδέεται με τις πρωτοποριακές ιδέες κάθε εποχής.

Εν πρώτοις να τονισθεί ότι ο Φιλελληνισμός δεν ήταν σε καμία περίπτωση φιλανθρωπία και εκδήλωση οίκτου για ένα λαό βασανισμένο, για ένα λαό με ιστορία μακραίωνη. Ο Φιλελληνισμός ήταν μια πολιτική πράξη των αστών του διαφωτισμού, που είχε ριζώσει στην Ευρώπη παρά την ήττα του Ναπολέοντα το 1815 και την Παλινόρθωση της «Φωτισμένης Δεσποτείας» στην Ευρώπη.

Το 1821 ο φιλελληνισμός εκφράσθηκε ως ένα κίνημα αλληλεγγύης με τους επαναστατημένους Έλληνες για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Οι τότε φιλέλληνες εμπνέονταν από τις αρχές και ιδέες της Γαλλικής επανάστασης, καθώς ήταν η εποχή των εθνικών εξεγέρσεων στην Ευρώπη και όχι μόνο στην Ελλάδα.

Για το λόγο αυτό οι φιλελεύθεροι Eυρωπαίοι είδαν στην ελληνική επανάσταση την αναγέννηση των ιδανικών της γαλλικής επανάστασης, για ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα .Ασφαλώς, ο θαυμασμός για την αρχαία Ελλάδα πυροδοτούσε τον φιλελληνισμό πάντοτε, από τα χρόνια της Αναγέννησης, του διαφωτισμού και μέχρι σήμερα, αλλά η αρχαιολατρία δεν ήταν η μοναδική πηγή έμπνευσης των φιλελλήνων.

Έτσι η ελληνική επανάσταση έγινε σύμβολο ελευθερίας και δημοκρατίας στην Ευρώπη ,όπου η αντίσταση στην απόλυτη εξουσία ήταν αδιανόητη και λόγω Ιεράς Συμμαχίας.

                                                               ***

Οι χιλιάδες των φιλελλήνων εμπράκτως απέδειξαν την αγάπη τους προς την μαχόμενη Ελλάδα και διαπότισαν τα ευρωπαϊκά κοινωνικά στρώματα με την ιδέα του φιλελληνισμού κατά τον 19^ο αι. που πέρασε και στον 20^ο αι. Και δεν θα ήταν μακράν της ιστορικής πραγματικότητος,

αν λέγαμε ότι, οι ιδέες και αναφορές των μεγάλων φιλελλήνων ευρωπαίων πολιτικών, λογίων, ζωγράφων και ποιητών, ήσαν και οι πρώτοι σπόροι για την ευρωπαϊκή ιδέα, βλ ευρωπαϊκή Ένωση.

Και στη πορεία της νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδος και ιδιαίτερα στις αρνητικές και δυσάρεστες εθνικές εξελίξεις, οι ανά τον κόσμο φιλέλληνες ήρθαν αρωγοί, είτε ήταν ο ατυχής πόλεμος του 1897, ή η μικρασιατική καταστροφή, ή στήριξαν την εθνική αντίσταση στο β` πόλεμο ή έκαναν δύσκολη τη ζωή των χουντικών το 1967-74.

Και ενώ η ζωή, εθνική –ευρωπαϊκή -διεθνής, συνεχίζεται, η ιστορία μερικές φορές επαναλαμβάνεται ή έχει ένα παράξενο τρόπο να ισορροπεί. Και σήμερα η Ελλάδα αναζητά και πάλι ``φωνές`` και στήριξη στο εξωτερικό, Ευρώπη, Αμερική, Μ. Ανατολή, Ασία, κ.α. Και πράγματι υπάρχουν οι ``φωνές`` αυτές, είναι οι σύγχρονοι φιλέλληνες στα πέρατα του κόσμου, πολιτικοί, στοχαστές καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί,

Ελληνιστές και ασφαλώς τα 32 εκ. τουριστών ετησίως. Φαίνεται ότι όσο υπάρχει Ελλάδα, θα υπάρχουν και φιλέλληνες. Κύριο όμως ερώτημα είναι πότε η δική μας σημερινή ελληνική οργανωμένη κοινωνία θα παύσει να κρύβεται στο βαρύ και βαθύ ίσκιο της αρχαιολατρίας και θα βγει δημιουργικά και πρωτοποριακά πάλι στη παγκόσμια και ευρωπαϊκή αρένα, να δικαιώσει τους πρώτους και τους σύγχρονους φιλέλληνες για να μιλήσουν πάλι για την αναγέννηση του ελληνικού πνεύματος.

Θα κλείσω το σύντομο αυτό σημείωμα με μια δική μου εκτίμηση-μαρτυρία (και δεν είναι η μοναδική) από τη 35^η διπλωματική μου υπηρεσία που με κάνει να πιστεύω ότι, ο φιλελληνισμός δεν είναι μια απλή ιδεολογία, ένα ρεύμα ή ένα κίνημα, αλλά είναι ολόκληρη στάση ζωής που διαπνέεται και εμφορείται από ένα πολυσύνθετο σύνολο αξιών, αρχών και ιδεών, αρχαίων, αλλά και νέων ελληνικών καταβολών.

Και είμαστε μάρτυρες του σύγχρονου φαινομένου, στον 21^ο. αι. ο φιλελληνισμός να εμφανίζεται και να εξαπλώνεται όλο και περισσότερο ανά τον κόσμο και να μιλάμε πάλι για τους φίλους της Ελλάδος.

   Ήταν μέσα Αυγούστου 2012 στο Ελσίνκι, με την ελληνική οικονομική κρίση στο απόγειό της, τη Φινλανδία να παραμένει ένας από τους δριμύτερους επικριτές μας, ενώ το σενάριο του Grexit έπαιζε δυνατά, η δε πρεσβεία να δέχεται καθημερινά πολλά επικριτικά ακόμα και υβριστικά e.mails από απλούς φινλανδούς να λοιδορούν τους ``τεμπέληδες`` Έλληνες ως σφετεριστές των αποταμιευτικών οικονομιών των. Μέσα σ’ αυτήν την τεταμένη ατμόσφαιρα, ένα πρωινό έμελλε να με φέρει σ`άλλες εποχές και τόπους προικισμένους με ρομαντισμό, κλασσική Ελλάδα, ομορφιά και σύγχρονους φιλέλληνες.

Ένα πρωί με τους συνεργάτες μου είδαμε ξαφνικά να συγκεντρώνονται στο προαύλιο της Πρεσβείας περί τα 20-25 άτομα, νέοι Φινλανδοί με μεγάλο πανό και συνθήματα υπέρ της Ελλάδος και ζητούσαν να ιδούν το πρέσβυ. Από το παράθυρό μου διέκρινα το πανό που έγραφε ``WE ARE ALL GREEKS`` (είμαστε όλοι Έλληνες). Επιστράτευσα   τις ιστορικο-λογοτεχνικές μου γνώσεις, κατέβηκα στο προαύλιο χώρο και απέναντι στις σφριγηλές μορφές των νέων, συμπλήρωσα το σύνθημα στο πανό, αναγράφοντας τα υπόλοιπα λόγια του μεγάλου ποιητή ``our laws, our literature, our religion, our arts have their roots in Greece``. Τους ευχαρίστησα και ακολούθησε συζήτηση με τους νέους αυτούς φιλέλληνες, για την Ελλάδα, την Ευρώπη, τη Φινλανδία και ασφαλώς για τον μεγάλο Άγγλο Ελληνιστή ποιητή, Πέρσι-Μπις-ΣέλλεΪ (1792-1822) , ομογάλακτο και ομοϊδεάτη του Λόρδου Βύρωνα      

                                                     Ο  Χρίστος Κοντοβουνήσιος είναι πρ. Πρέσβυς