• υγεία
• εμβόλια
• Covid-19
• δημόσιο αγαθό

να αποκτήσει ξανά η πολιτική εξουσία την δύναμη που έχει ως ανθρώπινη πράξη

του Θεόδωρου Γεωργίου*

Εξ αρχής διατυπώνω αξιωματικά την θεωρητικο-πολιτική θέση μου: τα φάρμακα (πρωτίστως τα εμβόλια) που κατασκευάζονται για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού επιβάλλεται, στην παγκόσμια πολιτική και νομική τάξη, να θεσμοθετηθούν ως δημόσιο αγαθό κατά το πρότυπο π.χ. του νερού. Όπως διατίθεται το νερό για να εξασφαλισθεί το minimum επιβίωσης του ανθρώπου, κατά τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να διατίθενται και τα φάρμακα για να καταπολεμηθεί ο κορωνοϊός, για να αντιμετωπίσουμε την πανδημία. Στη συνέχεια θα αναπτύξω την επιχειρηματολογία μου. Προηγουμένως κρίνω απαραίτητο να αναφερθούμε στην πολιτική πρωτοβουλία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος στο κοινοβούλιο έθεσε το θέμα της εξαγοράς της ιατρικής καινοτομίας των εμβολίων από τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δυστυχώς η πρωτοβουλία του απορρίφθηκε από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος δεν ανέπτυξε κανένα  ορθολογικό επιχείρημα εναντίον της.
Ας εξετάσουμε όμως τα πολιτικά πράγματα που έχει διαμορφώσει η πανδημία από την σκοπιά των σχέσεων πολιτικής, δημοκρατίας και καπιταλισμού. Όταν όλοι συμφωνούμε, ότι η δημόσια υγεία είναι η ύψιστη και πρωταρχική συνθήκη για την ανθρώπινη ζωή, η κοινή λογική υπαγορεύει το μέσον (Medium), το οποίο προστατεύει την δημόσια υγεία να θεσμοθετηθεί (πολιτικά και νομικά) ως δημόσιο αγαθό.
Επειδή δεν είμαι ούτε τεχνοκράτης-ειδικός επιστήμων, αλλά ούτε και πολιτικός τις σκέψεις που διατυπώνω δεν μπορώ να τις κωδικοποιήσω. Εκείνο που πρωτεύει σ’ αυτή την τραγική φάση της πανδημίας είναι το εξής: η ίδια η πολιτική ως απόφαση και ως πράξη να αναλάβει πρωτοβουλίες για να σώσει ανθρώπινες ζωές. Εάν η πολιτική ως ανθρώπινη πράξη ορίζεται από τον σκοπό της «ευδαιμονίας» του ανθρώπου, στη σημερινή συγκυρία έχει ως στόχο της την επιβίωση του ανθρώπου. Επί έναν χρόνο τώρα στην Ευρώπη η πολιτική εξουσία έχει καταντήσει θεραπαινίδα των ειδικών επιστημόνων και δεν ορθώνει το ανάστημά της, επειδή οι ηγέτες στα ευρωπαϊκά κράτη είναι κατώτεροι των περιστάσεων.

Μπορούμε να διακρίνουμε δύο φάσεις στην εξέλιξη της πανδημίας: η πρώτη φάση (Μάρτιος του 2020 – Δεκέμβριος 2020), κατά την οποία η αντίδραση της ανθρωπότητας απέναντι στον κορωνοϊό ήταν χειρωνακτική, έχει τα στοιχεία μιας «φυσικής κατάστασης». Η δεύτερη φάση τώρα μόλις έχει αρχίσει και μπορούμε να την ονομάσουμε: διανοητική. Ο ανθρώπινος νους εργάσθηκε πυρετωδώς και ανακάλυψε εμβόλια και κατασκευάζει φάρμακα. Το ερώτημά μας είναι το εξής: γιατί ακόμη και σ’ αυτή τη δεύτερη φάση του εμβολιαστικού προγραμματισμού η πολιτική εξουσία παγκοσμίως, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ή ακόμη και στην ελληνική περίπτωση διστάζει να αποφασίσει και να πράξει κατά τον τρόπο που θα επιβεβαιώνει «τί είναι πολιτική;».
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να υπενθυμίσω μια παροιμιώδη φράση του Ζωρζ Κλεμανσό (πρωθυπουργός της Γαλλίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο), ο οποίος είπε: «Ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να τον εμπιστευθούμε στους στρατιωτικούς». Το ίδιο συμβαίνει και στις μέρες μας: η πανδημία είναι πολύ σοβαρό κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, το οποίο δεν μπορούν να λύσουν οι ειδικοί επιστήμονες. Πού είναι η πολιτική;
Μετά την ανακάλυψη των εμβολίων και μετά την κατασκευή των φαρμάκων κατά του κορωνοϊού μπορούν να γίνουν δύο μείζονα πολιτικά βήματα ριζικών ανατροπών. Το πρώτο είναι αυτό που υπερασπίζομαι: να γίνει το εμβόλιο κοινό δημόσιο αγαθό. Όπως πάω στο βουνό και πίνω νερό από την πηγή, κατά τον ίδιο τρόπο θέλω να εμβολιαστώ εδώ στη γειτονιά μου. Οι «τεχνοκρατικές Βρυξέλλες» όμως έχουν κάνει άλλο προγραμματισμό! Το δεύτερο βήμα είναι αυτό που οραματίζομαι: να αποκτήσει ξανά η πολιτική εξουσία την δύναμη (Macht) που έχει ως ανθρώπινη πράξη. Η πανδημία της παρέχει μια «χρυσή ευκαιρία» και αυτή δεν είναι άλλη από το να θεσμοθετήσει τα φάρμακα κατά του κορωνοϊού ως δημόσιο αγαθό.
――――――――――
* Ο Θεόδωρος Γεωργίου είναι καθηγητής ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
• Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε και στην Εφημερίδα των Συντακτών