• παιδεία
• Δήμος 3Β

Στη Βούλα ως αστική περιοχή κατοικούν άτομα και οικογένειες, οι οποίες ως επί το πλείστον διαθέτουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Πράγμα που σημαίνει ότι η θεμελιώδης αρχή της κοινωνικής συνύπαρξης, όπως αυτή αναλύεται στο καντιανό πρόγραμμα της πρακτικής φιλοσοφίας, θα έπρεπε να αποτελεί τη βάση της κοινωνικής ζωής μας σ’ αυτήν την περιοχή. Ποια είναι αυτή η θεμελιώδης αρχή του κοινού κοινωνικού βίου μας; Με απλά λόγια: να μην πράττεις εναντίον του άλλου αυτό που εσύ δεν θέλεις να κάνει εις βάρος σου ο άλλος.

Αλλά ας εξετάσουμε τα εμπειρικά δεδομένα και στη συνέχεια να επιχειρήσουμε την θεωρητική ανάλυσή τους. Στην «πλατεία των Ιμίων», δεν μπορεί κανείς ούτε τον καφέ του να πιεί ούτε το φαγητό του να απολαύσει, είτε μόνος του είτε με τη συντροφιά του, επειδή παρέες παιδιών έχουν μετατρέψει ολόκληρη την περιοχή σε απέραντη «παιδική χαρά». Πράγματι παιδιά όλων των ηλικιών (από ενός έτους μέχρι δεκαπέντε ετών) αναπτύσσουν κάθε είδους δραστηριότητα παιχνιδιού και εννοείται ότι εντάσσονται μέσω αυτών των δραστηριοτήτων στο σύστημα της κοινωνικοποίησης. Οι γονείς τους και οι παιδαγωγοί τους, είναι θαμώνες στα καφενεία και τα εστιατόρια του πεζοδρόμου και όποιος τολμήσει να πλησιάσει στην «περιοχή» τους, αντιμετωπίζεται ως παρείσακτος.

Εάν τα εμπειρικά δεδομένα καταγράφονται με την προσήκουσα περιγραφική ορθότητα, τότε εγείρονται μείζονα παιδαγωγικά ερωτήματα: τα ίδια τα παιδιά συμπεριφέρονται στην έκταση της πλατείας όχι ως πολίτες, αλλά ως μάζα. Και η αντίφαση στο σημείο αυτό είναι έκδηλη: πώς ενώ στο σχολείο τους μαθαίνουν να συνυπάρχουν με τον «άλλον», στη βάση της καντιανής κατηγορικής προσταγής (δηλ. να δηλώνεις τον σεβασμό σου προς τον άλλο), στην «πλατεία των Ιμίων» «μεταμορφώνονται» (όπως ωραιότατα περιγράφει τη μεταμόρφωση ο Κάφκα) σε μέλη ανθρώπινης μάζας; Η παιδαγωγική αντίληψη του σχολείου (του παιδαγωγικού συστήματος της κοινωνικοποίησης του ατόμου) και η παιδαγωγική πρακτική των γονέων – παιδαγωγών είναι φανερό ότι στην περίπτωση της «πλατείας των Ιμίων» συγκρούονται.

Δεν μπορώ να υποθέσω, ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο έχει επωμισθεί το δύσκολο έργο της κοινωνικοποίησης του ατόμου, να προωθεί ιδέες αντικοινωνικής συμπεριφοράς! Ως Καθηγητής Πανεπιστημίου, έχω αναλάβει να μυήσω τους φοιτητές μας από το πρώτο κιόλας εξάμηνο των πανεπιστημιακών σπουδών τους, στην έρευνα και την πρωτότυπη εργασία γνώσης και δεν μπορώ να φαντασθώ ότι αυτοί οι φοιτητές μας ως προσωπικότητες διαμορφώθηκαν μεταξύ των άλλων διαδικασιών κοινωνικοποίησης και μέσω της μαθησιακής διαδικασίας της «πλατείας των Ιμίων». Υποθέτω ότι τέτοιου τύπου πλατείες δεν υπάρχουν στην Ελλάδα γενικά.

Κοντολογίς σ’ αυτή την πλατεία, σ’ αυτή την περιοχή, η αντικοινωνική συμπεριφορά έχει αναχθεί στην κατεξοχήν ανθρώπινη συνθήκη. Και για την κατάσταση αυτή υπεύθυνοι δεν είναι ούτε οι τοπικοί εκλεγμένοι άρχοντες, ούτε πολύ περισσότερο κάποιες αόρατες υπερβατολογικές δυνάμεις. Υπεύθυνοι για την κατάσταση του όχλου και της μάζας στην καθημερινή συνθήκη της ζωής μας, αλλά προ πάντων για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών και των νέων είναι οι ίδιοι οι γονείς τους και οι παιδαγωγοί τους.

*  Θεόδωρος Γεωργίου είναι Καθηγητής ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ στο ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ