• γιάννης κορναράκης του μανθου
• Ρωσική Λογοτεχνία

Η ρωσική λογοτεχνία, λέγεται πως είναι γεννημένη από την ανάσα της αγωνίας ενός λαού, που πασχίζει για την επιβίωσή του. Δεμένη   σε τόπο, όπου μεγάλοι ποταμοί δεσπόζουν και χαράζουν γόνιμα τις πεδιάδες, και πλωτοί πια, δίνουν τους δρόμους για εμπόριο και για πορεία μετανάστευσης άγριων και απολίτιστων φύλων και φυλών.

Έτσι από τα Καρπάθια ως τα Ουράλια, από τη Μαύρη θάλασσα μέχρι τον βόρειο παγωμένο ωκεανό, σε μια απέραντη γη χωρίς σύνορα, η ρωσική ψυχή αναπνέει και ζυμώνεται ποιητικά, σκληρά πελεκημένη σε μια δύσμοιρη και απέλπιδη καθημερινότητα.

Ποικίλες οι φυλές του ρωσικού λαού, ποικίλα τα φύλα, ποικίλο και το κλίμα που τους βλασταίνει,   αλλά η θρησκεία είναι μία και μοναδική, μα κοινή και η γλώσσα. Και οι δύο, θρησκεία και γλώσσα επιβεβλημένες εκ των άνω δεσποτικά και ανερώτητα, σε ένα και μοναδικό σκοπό να ξεστεριώσουν και να στραγγαλίσουν την όποια εθνική συνείδηση που είχε στους λαούς απομείνει.

Σημαντικό ρόλο όπως ήδη ανέφερα, στην   επικοινωνία διαδραματίζουν οι μεγάλοι πλωτοί ποταμοί της Ρωσίας. Στα παρόχθια   εδάφη τους, έμποροι που από τα βόρεια σκανδιναβικά μέρη κατεβαίνουν, πουλούν ή ανταλλάσσουν την   πραμάτεια τους,   με την ντόπια παραγωγή, που είναι και δίνει κατά κύριο λόγο γούνες, μέλι, κερί.

Αλλά και ιδρύουν ναυτικούς   εμπορικούς σταθμούς και αρχέγονες αποικίες, οι οποίες με τον καιρό και με το ανταλλακτικό χρήμα που συρρέει, θεριεύουν σε υποτυπώδεις πόλεις.

Αυτοί είναι οι Βαράγγοι - Νορμανδοί,   πολεμιστές   συνάμα και έμποροι, που στοχεύουν να φτάσουν κάτω, προς τα λιμάνια του Βυζαντίου.   Η αγριότητά τους προκαλεί τον τρόμο μα και τον θαυμασμό γι’ αυτή την πρωτόγνωρη δύναμή τους στους ντόπιους. Έτσι αυτοί οι ντόπιοι δέχονται αδιαμαρτύρητα, ίσως δε και επιζητούν την επικυριαρχία τους στη σύζευξη με το ανώτερο.  

Και αυτοί οι ιθαγενείς, οι άγριοι πρωτο-ρώσοι άγριοι, αμόρφωτοι και απολίτιστοι, όταν δέχονται την απρόσμενη και ενίοτε εθελούσια επικυριαρχία, καταφέρνουν κάτω από αυτά τα ξενόφερτα, βάρβαρα, αλλά και πειθαρχημένα φύλα, να ανασυνταχθούν σε μια διοικητικά πολιτική συνοχή και να αποκομίσουν πολεμική γνώση.

Οι ντόπιοι, απ’ αυτούς τους ξενόφερτους Βαράγγους μαθαίνουν να εμπορεύονται. Συμμαχούν και φτάνοντας πια μαζί στα λιμάνια των Βυζαντινών, βαφτίζονται στη θρησκεία, παίρνουν γράμματα και γραφή, γλώσσα, διαβάζουν και ενσωματώνουν   τέχνες και πολιτισμό.

Ιστορικά δύο είναι οι λαοί που συνέβαλαν, στο φύτρωμα και ανάθρεμμα του ιθαγενή άγριου πρωτορώσου.

Από τη μια μεριά είναι οι Σλαύοι. Αυτοί οι Σλαύοι διαβιούσαν   καθ΄όλο το μήκος τη διαδρομής του Δνείπερου ποταμού, του ποταμού που πηγάζει βορειοδυτικά όπως και ο Βόλγας, από το οροπέδιο των λόφων Βαλτάι, και εκβάλλει στον Εύξεινο Πόντο, ενώ ο Βόλγας στην Κασπία θάλασσα. Οι Σλαύοι, γενικά ήταν ένας παραδοσιακός λαός, που σαν κύρια απασχόληση είχε τη γεωργία και τη γη. Ένας λαός όμως, εν πολλοίς βάρβαρος με ένστικτα ανεξέλεγκτα, ο οποίος πάλι έκρυβε ένα   εσωτερικό ψυχισμό με παράξενη αγαθότητα. Για θεούς είχαν τους προγόνους τους. Για κληρικούς ιερείς, είχαν τους αρχηγούς της φατρίας. Σε κοινές θυσίες, την άνοιξη παρακαλούσαν τους θεούς, να φέρουν πλούσια τη βλάστηση στη γη τους. Το φθινόπωρο προέβαιναν σε γιορταστικές ευχαριστίες για τη συγκομιδή που τους χάρισαν. Οι λόφοι και οι πηγές, οι όχθες ήταν οι φυσικοί ναοί και τόποι που έκαναν τις λατρείες τους.

Την ελευθερία τους την λάτρευαν  και μάχονταν γι’ αυτήν.

Σκληροτράχηλοι και ανθεκτικοί στις κακουχίες, σέβονταν τη φιλοξενία και είχαν αγάπη στο τραγούδι και στο χορό. Από την άλλη μεριά τα ήθη τους ήταν πρωτόγονα. Θεωρούσαν τη γυναίκα δούλα και σκλάβα, τα δε παιδιά ιδιοκτησία του πατέρα. Ζούσαν κατά οικογενειακές φατρίες, χωρίς την έννοια της συγκρότησης ενός κράτους και την ανάγκη μιας ευρύτερης κοινωνικής οργάνωσης.

Σχεδόν την ίδια εποχή με τους Σλαύους, και σε αυτά τα εδάφη, ζούσε και ένας άλλος λαός, οι Φίννοι. Αυτοί κυρίως διαβιούσαν στις βορεινότερες περιοχές. ΄Ηταν κατ΄ έξοχήν κτηνοτρόφοι, κυνηγοί και ψαράδες. Δεν αγαπούσαν τη γεωργία. Είχαν ζωή νομαδική. Με τις συνεχείς μετακινήσεις τους όργωναν όλες τις νότιες και ανατολικές   στέππες.

Αυτοί ήταν που είδαν τους Βαράγγους να κατεβαίνουν άγριοι κωπηλατώντας στα ποτάμια τους και να ιδρύουν ναυτικούς σταθμούς.

ΟΙ Φίννοι τους βλέπουν και τους ονοματίζουν ‘’Ρουότσι’’, δηλαδή κωπηλάτες· οι Σλαύοι τους αποκαλούν ‘’Ρώους’’ και πιο κάτω οι Βυζαντινοί “Ρως”.

Να πως από τη φιννική ρίζα γεννήθηκε το όνομα ‘’Ρώσος’’ και αργότερα “Ρωσία”.

Οι Σλαύοι οργανώθηκαν πιο γρήγορα και ταυτίστηκαν με τους Βαράγγους. Μαζί δε με τους Βαράγγους και με το χρόνο, άρχισαν τις επιδρομές εναντίον των Βυζαντινών. Λέγεται ότι ήταν τρομερές οι ορδές όταν συνασπίστηκαν. Με βουητό τρομαχτικό στην επίθεση επιζητούσαν τη νίκη. Και αν αυτή δεν ερχόταν, ποτέ δούλοι και αιχμάλωτοι δεν γίνονταν. Δεν γνώριζαν την παράδοση και τη συνθηκολόγηση. Έσχιζαν μοναχοί τις κοιλιές τους και τελείωναν.

Γρήγορα όμως και με το χρόνο, ο θαυμασμός για τον πολιτισμό του Βυζαντίου τους έκαμψε.

Τους εντυπωσίασαν οι πολυάριθμοι φανταχτεροί ναοί της λατρείας, η άγνωστη γι’ αυτούς θρησκεία. Άλλωστε αυτά πάντοτε αποτελούσαν εργαλεία πανίσχυρα και εκμεταλλεύσιμα για την βυζαντινή διπλωματία.

Ετσι όταν φεύγει από τη ζωή ο Ιγόρ, ο ηγεμόνας των Σλαύων, η γυναίκα του η Όλγα, χήρα πια, έρχεται στην Κωνσταντινούπολη και ταπεινά βαφτίζεται χριστιανή. Βαφτίζεται και ο γιός της, ο άγριος Βλαδιμήρ και γίνεται το 988 και αυτός χριστιανός. Επιβάλλεται λοιπόν τώρα εκ των άνω η καινούργια θρησκεία.

Νέα θρησκεία, νέες αντιλήψεις για επίγεια και μέλλουσα ζωή, έρχονται και μετεμφυτεύονται στις ψυχές, που πάλλουν και ανασαίνουν στις ρωσικές πεδιάδες.  

Τώρα το παλιό Νόβγοροδ, το άλλοτε κέντρο των Φίννων και το Κίεβο το κέντρο των Σλαύων, όλα ήδη είναι υποταγμένα από τους Βαράγγους δίνουν το στίγμα, για να διαφανεί η ανατολή του μεγάλου Ρωσικού κράτους.

Το Κίεβο γρήγορα εξελίσσεται σε   μεγάλο κέντρο του γεννωμένου πολιτισμού. Φτάνουν έμπειροι τεχνίτες, χτίζονται εκκλησιές, έρχονται βυζαντινοί καλόγεροι. Και οι ντόπιοι μαθαίνουν, αλλά και με παιδική αφέλεια πιθηκίζουν και μιμούνται καταναλωτικά, τα όσα αφείδωλα τους δίνει ένας ξένος πολιτισμός, που αλίμονο ήδη πορεύεται προς τη δύση και παρακμή του.  

Αλλά έως εδώ τελειώσαμε, μοναχά όμως για σήμερα. Η συνέχεια έπεται.

γιάννης κορναράκης του μάνθου